Ι.Ν. Αγίων Αντωνίου και Χαραλάμπους εις Κρύα Ιτεών Πατρών: Μικρὴ συμβολὴ στὸ διάλογο γιὰ τὸ Οὐκρανικὸ «Αὐτοκέφαλο»

Πρωτοπρεσβύτερος Ἀναστάσιος Κ. Γκοτσόπουλος

Ἐφημέριος Ἱ. Ν. Ἁγ. Νικολάου Πατρῶν

ΜΕΡΟΣ Β΄

Οὐκρανικὸ Αὐτοκέφαλο ἢ κακοκέφαλο;

Στὸ α΄ μέρος τῆς μικρῆς συμβολῆς μας προσκομίσαμε ἐπίσημα στοιχεῖα, ἔγγραφα καὶ ἐκδόσεις κυρίως τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριαρχείου (Τυπικὰ 11-17^ου αἰ., Συνταγμάτια 18-20^ου αἰ.), μελέτες στελεχῶν καὶ συνεργατῶν τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριαρχείου (Ἀρχειο-φύλακας τοῦ Οἰκ. Θρόνου Κ. Δελλικάνης, π. Θ. Ζήσης, Β. Σταυρίδης, Βλ. Φειδᾶς, Γρ. Λαρεντζάκης) καθὼς καὶ ἐπίσημα διατυπωμένες θέσεις τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριάρχου Βαρθολομαίου (ἐπιστολές, ὁμιλίες). Ὅλα τά ἀνωτέρω στοιχεῖα συνομολογοῦν μία ἀπολύτως βέβαιη ἐκκλησιαστικὴ πραγματικότητα: τοὺς τελευταίους τρισείμισι αἰῶνες ἡ «Μητρόπολις Κυόβου» ἢ «Μικρὰ Ρωσία», μέρος τῆς σημερινῆς Οὐκρανία, ἀστασίαστα ὑπαγόταν στὴν Ἐκκλησία τῆς Ρωσίας καὶ τὸ Πατριαρχεῖο τῆς Μόσχα ἀσκοῦσε τὴν πλήρη κανονικὴ δικαιοδοσία του σὲ ὅλα τα ζητήματα τῆς ἐκκλησιαστικῆς ζωῆς καὶ κυρίως στὰ δύο καίριας σημασίας σημεῖα τῆς ἐκλογῆς καὶ κρίσεως τῶν ἐπισκόπων, ἐνῶ οἱ κάτοικοι τῆς Οὐκρανίας συμμετεῖχαν ἐνεργά σὲ ὅλες τὶς ἐκφάνσεις τῆς ἐκκλησιαστικῆς ζωῆς τοῦ Πατριαρχείου τῆς Μόσχας (ἐνοριακὴ ζωή, μοναχισμὸς θεολογικὲς σπουδές, διοίκηση).

Θὰ μποροῦσε κάποιος νὰ ἰσχυριστεῖ – δικαίως ἀπὸ μία πλευρὰ – ὅτι ἡ παράθεση τῶν ἀνωτέρω ἀδιαμφισβητήτων ἱστορικῶν στοιχείων εἶναι τελείως περιττή, διότι γιὰ τὸ ζήτημα αὐτὸ ὑπάρχει ἕνα ἄλλο ὕψιστο κριτήριο τὸ ὁποῖο αὐτὸ καὶ μόνο σὲ παρόμοιες περιπτώσεις ἀποφαίνεται τελεσίδικα: ἡ ἐκκλησιαστικὴ ἐμπειρία καὶ ζωὴ ἢ μὲ ἄλλα λόγια αὐτὸ ποὺ ἔγραψε ὁ Βικέντιος Λερίνης «quod ubique, quod semperque, quod ab omnibus creditum est» («ὅ,τι παντοῦ, πάντοτε καὶ ὑπὸ πάντων ἐπιστεύθη»). Αὐτὸ τὸ ὁποῖο στὴν κανονικὴ παράδοση ἔχει χαρακτηριστεῖ ὡς «ἔθος» [1] καὶ ἔχει ἐφαρμογὴ ἀκόμα καὶ σὲ ζητήματα κανονικῆς δικαιοδοσίας. Ἄλλωστε τὸ αὐτοκέφαλο τῆς Ἐκκλησίας τῆς Κύπρου ἐπικυρώθηκε ὑπὸ τῆς Γ΄ Οἰκουμενικῆς Συνόδου (431 μΧ) ἀκριβῶς λόγῳ τοῦ ἐπικρατήσαντος ἐθίμου οἱ ἐν Κύπρῳ ἐπίσκοποι νὰ χειροτονοῦνται ἀπὸ τὴ Σύνοδό τους καὶ ὄχι ἀπὸ τὸν Θρόνο τῆς Ἀντιοχείας: «ἔξουσι τὸ ἀνεπηρέαστον καὶ ἀβίαστον οἱ τῶν ἁγίων ἐκκλησιῶν, τῶν κατὰ τὴν Κύπρον, προεστῶτες, κατὰ τοὺς κανόνας τῶν ὁσίων Πατέρων, καὶ τὴν ἀρχαίαν συνήθειαν, δι᾿ ἑαυτῶν τάς χειροτονίας τῶν εὐλαβεστάτων ἐπισκόπων ποιούμενοι· τὸ δὲ αὐτὸ καὶ ἐπὶ τῶν ἄλλων διοικήσεων, καὶ τῶν ἁπανταχοῦ ἐπαρχιῶν παραφυλαχθήσεται· … Ἔδοξε τοίνυν τῇ ἁγίᾳ καὶ οἰκουμενικῇ συνόδῳ, σῴζεσθαι ἑκάστῃ ἐπαρχίᾳ καθαρᾷ καὶ ἀβίαστα τὰ αὐτῇ προσόντα δίκαια ἐξ ἀρχῆς καὶ ἄνωθεν, κατὰ τὸ πάλαι κρατῆσαν ἔθος» (κανόνας Γ-8). Σχετικοὶ εἶναι καὶ οἱ πολὺ σημαντικοί κανόνες Α-6, Β-2, Δ-28 ποὺ ἀφοροῦν σὲ κανονικὴ δικαιοδοσία ἐπαρχιῶν.

Τοὺς τελευταίους, λοιπόν, τρισείμισι αἰῶνες «κατὰ τὸ πάλαι κρατῆσαν ἔθος», «παντοῦ, πάντοτε καὶ ὑπὸ πάντων ἐπιστεύθη» καὶ διεκηρύχθη ὅτι ἡ «Μικρὰ Ρωσία» ὑπαγόταν στὴν Ἐκκλησία τῆς Ρωσίας.

Συνεπῶς, ἡ ἐκκλησιατικὴ ἐμπειρία-παράδοση ἔχει πανορθοδόξως ἀποφανθεῖ καὶ ἐναπόκειται σὲ ἕνα ἕκαστο, ὡς τοπικὲς Ἐκκλησίες καὶ ὡς πρόσωπα ὁ σεβασμός της.

Α. ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΠΟΦΥΓΗ ΠΑΡΑΝΟΗΣΕΩΝ (ἠθελημένων καὶ μὴ…)

1. ΠΟΙΟΣ ΧΟΡΗΓΕΙ ΤΟ ΑΥΤΟΚΕΦΑΛΟ;

Ἀσφαλῶς, ὁ Οἰκουμενικὸς Πατριάρχης ὑπὸ προϋποθέσεις[2]!

Τίποτα στήν Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία δὲν γίνεται χωρὶς τὶς προϋποθέσεις, τὶς ὁποῖες ἔχει θεσμοθετήσει ἡ ἐκκλησιαστικὴ παράδοση. Μόνο ὁ πάπας μπορεῖ νὰ ἐνεργεῖ ἄνευ προϋποθέσεων ὡς …ἀλάθητος! Βέβαια, ἀκόμα καὶ αὐτὸς μόνο ὅταν ὁμιλεῖ ex cathedra, ὄχι πάντοτε…

2. ΔΙΚΑΙΟΥΤΑΙ Η ΕΚΚΛΗΣΙΑ ΤΗΣ ΟΥΚΡΑΝΙΑΣ ΤΗΝ ΑΥΤΟΚΕΦΑΛΙΑ;

Ἀσφαλῶς, Ναί! Ὅμως, ὑπὸ προϋποθέσεις.

Διότι κανένα δικαίωμα στὴν Ἐκκλησία δὲν ὑφίσταται ἀπροϋπόθετα. Προσοχή, ὅμως: Μόνο ἡ Ἐκκλησία δικαιοῦται τὴν αὐτοκεφαλία… Οὔτε τὸ κράτος, οὔτε θρησκευτικές ὁμάδες…

Β. Η ΕΝΟΤΗΤΑ ΤΗΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ καί τά ΠΡΕΣΒΕΙΑ ΤΙΜΗΣ

Ἀπὸ τοὺς πρώτους χριστιανικοὺς αἰῶνες πρωταρχικὸ καὶ κύριο μέλημα τῆς Ἐκκλησίας ἦταν ἡ μὲ κάθε τρόπο καὶ μέσο διακράτηση τῆς ἐν Ἀληθείᾳ ἑνότητάς Της. Αὐτὸ ἐπεδίωξε καὶ μὲ τὴ διοικητική Της διάρθρωση. Ἀρχικά, στὸ ἐπίπεδο τῆς ἁπλῆς ἐκκλησιαστικῆς ἐπαρχίας, τόνισε τὴν ἐπισκοπικὴ διακονία καὶ τὴν ἐπιφόρτισε μὲ αὐξημένη διοικητικὴ εὐθύνη, ἐνῶ πολὺ σύντομα συνέστησε εὐρύτερες διοικητικὲς μονάδες στὶς ὁποῖες ὑπάγονταν περισσότερες ἐκκλησιαστικὲς ἐπαρχίες (Μητροπολιτικὸ σύστημα ἢ τῆς Ἐξαρχίας), καί ἀργότερα, στὴν Δ΄ Οἰκουμενικὴ Σύνοδο (451) ὑπερύψωσε ὁρισμένους Θρόνους σὲ Πατριαρχεῖα παρέχοντάς τους «πρεσβεῖα τιμῆς» καὶ ὑπερμητροπολιτικὴ ἁρμοδιότητα (Ρώμη, Κωνσταντινούπολη, Ἀλεξάνδρεια, Ἀντιόχεια, Ἱεροσόλυμα). Ἡ σύμπραξη καὶ συνεργία τῶν ἐκκλησιαστικῶν ἐπαρχιῶν σὲ ὁρισμένα ζητήματα συντελεῖτο σὲ Συνόδους (Τοπικές, Ἐπαρχιακές, Πατριαρχικές, Ἐνδημοῦσες, Οἰκουμενικὲς κλπ), στὶς ὁποῖες προσέρχονταν οἱ ἐπίσκοποι κομίζοντες τὸ ἐκκλησιαστικὸ φρόνημα τῶν ὑπ’αὐτῶν ἐπαρχιῶν. Ἔτσι, ἔχουμε ἀπὸ τοὺς πρώτους χρόνους πολυάριθμες τοπικὲς Συνόδους νὰ ἀντιμετωπίζουν διάφορα ζητήματα ποὺ ἀπαιτοῦσαν κοινὴ ἀντιμετώπιση. Αὐτὴ ἡ “λογικὴ” τῆς ἐκκλησιαστικῆς διάρθρωσης “ἂντεξε” στὸ χρόνο καὶ στὶς μεταβληθεῖσες ἱστορικὲς συνθῆκες (Βυζαντινὴ Αὐτοκρατορία, ἐξάπλωση Ἰσλάμ, πτώση Κωνσταντινουπόλεως, Ὀθωμανικὴ κυριαρχία, νεότερα ἐθνικὰ κράτη) καὶ προσαρμοσμένη ἰσχύει καὶ σήμερα στὴν Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία. Βέβαια, τὰ πέντε, ἀρχικά, Πατριαρχεῖα, μειώθηκαν σὲ τέσσερα μὲ τὴν ἀποστασία τῆς Ρώμης ἀπὸ τὴν Ἐκκλησία (1054 μΧ) καὶ στὴ συνέχεια αὐξήθηκαν σὲ 14 τοπικὲς Αὐτοκέφαλες ἐκκλησιαστικὲς ὀντότητες (Πατριαρχεῖα καὶ Αὐτοκέφαλες Ἐκκλησίες). Σκοπὸς αὐτῆς τῆς διαρθρώσεως εἶναι ἡ ἑνότητα τῆς Ἐκκλησίας, ἡ ὁποία γιὰ τὴν ἐκκλησιαστικὴ παράδοση εἶναι μεῖζον ζήτημα, παράλληλα μὲ τὴν πιστότητα στὴν ἀποκαλυφθεῖσα εὐαγγελικὴ ἀλήθεια.

Θεμελιώδεις κανονικὲς ἀρχές, ποὺ διέπουν ὁλόκληρη τὴν ἐκκλησιαστικὴ παράδοση εἶναι ὁ σεβασμὸς στὴν ἐδαφικὴ κανονικὴ δικαιοδοσία κάθε τοπικῆς Ἐκκλησίας καὶ ἡ κανονικὴ δικαιοδοσιακὴ πληρότητα, δηλαδὴ, ὅτι κάθε τοπικὴ Ἐκκλησία – ἀνεξάρτητα μὲ τὸ μέγεθος ἢ τὴν ἱστορία της ἢ τὴ “δύναμή” της – εἶναι ἀπολύτως κυρίαρχη νὰ διοικεῖ τὰ τοῦ οἴκου της χωρὶς ἔξωθεν παρεμβάσεις ἀπὸ ἄλλες τοπικὲς Ἐκκλησίες. Μὲ αὐτὸ τὸν τρόπο ἀποθαρρύνεται ἡ ἀλαζονεία τῶν ἰσχυρῶν Ἐκκλησιῶν, περιορίζεται ἡ καταδυνάστευση τῶν μικροτέρων καὶ ἀδυνάμων, ἐξασφαλίζεται ὁ σεβασμὸς μεταξύ τῶν Ἐκκλησιῶν καὶ τελικὰ ἐπιτυγχάνεται τὸ μέγα ζητούμενο ποὺ εἶναι ἡ ἑνότητα τῆς Ἐκκλησίας.

Ἡ ὁποιαδήποτε ὑπερόρια παρέμβαση χωρὶς τὴν ἄδεια τῆς κανονικῆς Ἀρχῆς (ἐπισκόπου) στὰ ἐσωτερικὰ μιᾶς ἐκκλησιαστικῆς ἐπαρχίας (ἐπισκοπῆς) ἢ τοπικῆς Ἐκκλησίας – ἀκόμα καὶ ἡ ἁπλὴ ἱεροπραξία – χαρακτηρίστηκε στὴν κανονικὴ ὁρολογία ὡς «εἰσπήδηση» καὶ ἐπισύρει σοβαρὲς κανονικὲς ποινὲς (καθαίρεση, ἀναθεματισμό). Ἡ κανονική, συνοδικὴ καὶ σύνολη ἡ ἐκκλησιαστικὴ παράδοση εἶναι ἐξαιρετικὰ αὐστηρή, διότι ἡ συμπεριφορὰ αὐτὴ ὑποδηλώνει ἔλλειψη σεβασμοῦ στὴν ἐκκλησιαστικὴ τάξη καὶ αἰτία καὶ ἀφορμὴ διχοστασίας καὶ ἀταξίας καί, τελικά, διάσπαση τῆς περιπόθητης ἑνότητας τῆς Ἐκκλησίας.

Ὅταν ὅμως παρίστατο ζήτημα ποὺ κλόνιζε τὴν ἐκκλησιαστικὴ ἑνότητα ἢ τὴν πιστότητα στὴν ἀλήθεια μιᾶς τοπικῆς Ἐκκλησίας, ἐκαλεῖτο ἡ κάθε τοπικὴ Ἐκκλησία νὰ τὸ ἀντιμετωπίσει. Σὲ περίπτωση ποὺ ἡ τοπικὴ Ἐκκλησία ἀρνεῖτο ἢ ἀδυνατοῦσε νὰ τὸ ἐπιλύσει ἀναλαμβανόταν πρωτοβουλία καὶ συγκροτεῖτο Σύνοδος περισσοτέρων τοπικῶν Ἐκκλησιῶν (Τοπικὴ) ἢ ὅλων των Ἐκκλησιῶν (Πανορθόδοξη ἢ Οἰκουμενικὴ) ποὺ ἐπιλαμβανόταν τῆς λύσεως τοῦ ζητήματος.

Στὴ διαδικασία αὐτὴ ἰδιαίτερα σημαντικὸς ἦταν ὁ ρόλος τῶν ἐπιφανῶν Θρόνων καὶ ἰδιαιτέρως τοῦ Θρόνου τῆς Κωνσταντινουπόλεως, ὁ ὁποῖος ἒχε τιμηθεῖ μὲ ἐξαιρετικὰ «πρεσβεῖα τιμῆς» δεύτερος στὴν τάξη μετὰ τὴν πρεσβυτέρα Ρώμη (κανόνας Β-3, Δ-28 καὶ Στ-39) καὶ πρῶτος πλέον, μετὰ τὴν ἀποστασία τῆς Ρώμης.

Ἂς μὴ μᾶς διαφεύγει ὅτι ἡ ἔκπτωση τῆς «περιωνύμου Ρώμης» ὀφείλετο, μεταξὺ ἄλλων, καὶ στὴν ἀλλοίωση τοῦ χαρακτήρα τῶν «πρεσβείων τιμῆς» ποὺ ἀδιαμφισβήτητα τῆς ἀναγνώριζε ἡ ἀρχαία Ἐκκλησία. Θέλησε ὁ πάπας νὰ μετατρέψει τὴν τιμητικὴ πρωτοκαθεδρία σὲ δικαιοδοτικὴ ἐξουσία. Ἔτσι, σιγὰ-σιγὰ διαμορφώθηκε τὸ παπικὸ ἐξουσιαστικὸ πρωτεῖο: ἡ ἀπαίτηση νὰ ἐπεμβαίνει αὐτὸς μόνος σὲ κάθε τοπικὴ Ἐκκλησία ὅταν ἐδημιουργεῖτο κάποιο πρόβλημα, χωρὶς τὴν κοινὴ ἐν Συνόδῳ διαβούλευση μὲ τοὺς ἄλλους ὁμοθρόνους του. Ἡ Ἀνατολικὴ Ἐκκλησία σεβόμενη τὸ συνοδικὸ σύστημα ἀρνεῖται κατηγορηματικά το παπικὸ πρωτεῖο ἐξουσίας καὶ προτείνει τὴν ἐν Συνόδῳ κοινὴ διαβούλευση καὶ ἐπίλυση τῶν ζητημάτων ποὺ ἅπτονται τῶν κοινῶν μεταξύ τῶν Ἐκκλησιῶν ζητημάτων ἢ μειζόνων ζητημάτων ποὺ κλονίζουν τὴν ὕπαρξη μίας Ἐκκλησίας.

Ἔτσι, τὰ «πρεσβεῖα τιμῆς» συνίστανται – μεταξὺ ἄλλων – ὄχι στὴν ἐξουσία λήψεως ἀποφάσεως (αὐτὸ εἶναι παπικὸ πρωτεῖο ἐξουσίας) γιὰ ἕνα ζήτημα, ἀλλὰ στὴν πρωτοβουλία καὶ τὸ συντονισμὸ τῶν ἁρμοδίων (προκαθημένων ἢ ἐκπροσώπων τοπικῶν Ἐκκλησιῶν) γιὰ κοινὴ ἐν Συνόδῳ διαβούλευση καὶ συναπόφαση ἐπὶ τοῦ ἀνακύψαντος ζητήματος. Τὴν πρόσκληση, τὴν προεδρία, τὸ συντονισμό, τὴν πρὸς τὰ ἔξω ἔκφραση τῆς συνοδικῆς ἀπόφασης, τὴν ὑλοποίησή της, ἀσφαλῶς, τὴν ἔχει ὁ τιμηθείς μὲ τὰ «πρεσβεῖα τιμῆς» Θρόνος, δηλαδὴ ὁ τῆς Κωνσταντινουπόλεως. Ἀναμφισβήτητα, αὐτὴ εἶναι ἡ ἀπὸ αἰώνων πράξη καὶ πρακτική τῆς Ἐκκλησίας σὲ σοβαρὰ διεκκλησιαστικὰ ζητήματα. Μόνο σὲ δύσκολες ἱστορικὰ συνθῆκες ἢ σὲ ἐξαιρετικὰ ἐπείγουσες περιπτώσεις μπορεῖ νὰ δικαιολογηθεῖ ἡ κατ’ οἰκονομία, πρὸς καιρὸν ἀπόκλιση ἀπὸ τὴν ἐκκλησιαστικὴ αὐτὴ παράδοση. Ἡ ἐξαίρεση, ὅμως, αὐτὴ δὲν μπορεῖ νὰ μετατραπεῖ σὲ κανόνα καὶ ἀκρίβεια. Ἐπίσης, ἐξαίρεση ἀπὸ τὴν ἀνωτέρω πρακτικὴ διακαιολογεῖται μόνο σὲ περίπτωση αἱρέσεως καὶ ὄχι σὲ ἁπλὸ κανονικὸ ζήτημα.

Ἡ ὑπέρβαση τῶν ἀνωτέρω ἀπὸ τὸ Θρόνο τῆς Κωνσταντινουπόλεως καὶ ἡ ἀπόπειρα Αὐτὸς νὰ ἀποφασίζει κυριαρχικὰ γιὰ κανονικὸ ζήτημα ποὺ ἀφορᾶ ἄλλη ἐκκλησιαστικὴ δικαιοδοσία ἢ μία διεκκλησιαστικὴ ὑπόθεση συνιστᾶ ἀπόπειρα ἐπιβολῆς πρωτείου ἐξουσίας, παπικοῦ χαρακτήρα. Αὐτό, ἀσφαλῶς, δὲν ἀποτελεῖ μία λεπτομέρεια ἢ παρωνυχίδα, ποὺ πρέπει νὰ παραβλέψουμε προκειμένου νὰ λυθεῖ ἕνα ζήτημα. Ὄχι! Αὐτὸ ἀποτελεῖ σοβαρότατη ἀλλοίωση θεμελιωδῶν ἀρχῶν τοῦ πολιτεύματος τῆς Ἐκκλησίας, ποὺ ἅπτεται τῆς Ὀρθοδόξου ἐκκλησιολογίας καὶ εἶναι βέβαιο πώς θὰ δημιουργήσει προβλήματα πολλὰ καὶ δυσθεράπευτα. Ἡ ἐκκλησιαστικὴ ἱστορία ἐπιμαρτυρεῖ γιὰ τὴ σοβαρότητα τοῦ ζητήματος αὐτοῦ (βλ. ἔκπτωση τῆς περιωνύμου Ρώμης…).

Γ. Η ΟΥΚΡΑΝΙΚΗ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣΤΙΚΗ ΑΥΤΟΝΟΜΙΑ

Εἶναι λίγο-πολὺ γνωστὸ τί ἔχει συμβεῖ στὴν Οὐκρανία. Ὁ ρωσικὸς καὶ οὐκρανικὸς λαὸς ἔχουν κοινὴ καταγωγὴ ἀπὸ τοὺς Ρώς, οἱ ὁποῖοι βαπτίστηκαν τὸ 10^ο αἰ. στὸ Κίεβο. Ἔτσι τὸ Κίεβο («Μικρὴ Ρωσία») εἶναι ἡ πνευματικὴ κολυμβήθρα τῶν ρωσικῶν λαῶν καὶ ἔχει ξεχωριστὴ θέση στὴν κοινὴ ἐθνικὴ καὶ θρησκευτικὴ συνείδησή τους. Τὴν ἑνότητα αὐτὴ θέλησαν ἀπὸ πολὺ νωρὶς νὰ διασπάσουν οἱ δυτικοὶ καὶ χρησιμοποίησαν κάθε μέσο μὲ αἰχμὴ τοῦ δόρατος τὴν Οὐνία (Σύνοδος Βρέστης, 1596). Πολλὲς φορὲς τὸ κατόρθωσαν αὐτὸ, ἀλλὰ πάλι ἡ ἰσχυρὴ πολιτιστικὴ καὶ πνευματικὴ παράδοση ἐπανένωνε τὸ λαό. Ἰσχυρότατος παράγοντας ἑνοποιητικός τῶν ρωσικῶν λαῶν ἦταν τὸ Οἰκουμενικὸ Πατριαρχεῖο, τὸ ὁποῖο μὲ κάθε τρόπο προσπάθησε νὰ κρατήσει ἑνωμένες ὑπὸ μία ἐκκλησιαστικὴ διοίκηση τὴ Μεγάλη (Μόσχα) καὶ Μικρὴ (Κίεβο) Ρωσία, στὴν κανονικὴ δικαιοδοσία τοῦ ὁποίου ὑπάγονταν μέχρι τὰ μέσα του 15ου αἰ[3]. Οἱ δυτικὲς δυνάμεις ποτὲ δὲν παραιτήθηκαν ἀπὸ τὴν προσπάθειά τους νὰ διασπάσουν τὴν πνευματική, πολιτιστικὴ καὶ διοικητικὴ ἑνότητα Μεγάλης-Μικρῆς Ρωσίας[4].

Ὅσο ὑπῆρχε πολιτικὴ ἑνότητα (τσαρικὴ αὐτοκρατορία καὶ ἀργότερα ΕΣΣΔ) οἱ διασπαστικὲς δυνάμεις δὲν μποροῦσαν νὰ δραστηριοποιηθοῦν καὶ ἡ ἐκκλησιαστικὴ ἑνότητα ἦταν γενικὰ ἀπρόσβλητη. Μετὰ τὴ διάλυση τῆς ΕΣΣΔ καὶ τὴν πολιτικὴ ἀνεξαρτητοποίηση τῆς Οὐκρανίας οἱ ΗΠΑ καὶ οἱ εὐρωπαϊκὲς δυνάμεις θέλησαν νὰ ἀποσπάσουν τὴν Οὐκρανία ἀπὸ τὴν ἐπιρροὴ τῆς Ρωσίας καὶ νὰ τὴν ἐντάξουν στοὺς δικούς τους πολιτικοὺς καὶ στρατιωτικοὺς σχηματισμούς. Γιὰ νὰ τὸ πετύχουν αὐτὸ ἔπρεπε νὰ προσβάλουν τὴ ἑνοποιὸ δύναμη τῶν ρωσικῶν λαῶν, δηλαδὴ τὴν Ἐκκλησία. Ἔτσι, ἐνῶ ὁ Οὐκρανικός λαὸς παρέμενε ἑνωμένος ὑπὸ μία πνευματικὴ-ἐκκλησιαστικὴ διοίκηση, οἱ φιλοδυτικὲς πολιτικὲς ἡγεσίες ἀγωνίστηκαν γιὰ ἐκκλησιαστικὴ χειραφέτηση ἀπὸ τὸ Πατριαρχεῖο τῆς Μόσχας στὸ ὁποῖο ὑπαγόταν ἐδῶ καὶ τρεισήμισι αἰῶνες ἀνελλιπῶς. Τὴν ἐπ’ αὐτοῦ πλούσια ἐπιχειρηματολογία τὴν εἶχε “ἔτοιμη” ἤδη ἀπὸ τὸ 1833 ὁ δικός μας Θεόκλητος Φαρμακίδης καὶ ὑπάρχει ἤδη προηγούμενο “ἐπιτυχοῦς” ὑλοποίησης (Ἑλλάδα, 1833-1850)… Ἡ Μόσχα ἐπικαλούμενη τὴν κανονικὴ ἐπὶ τῆς Οὐκρανίας δικαιοδοσία της (ποὺ ἔχει ἀναγνωριστεῖ πανορθοδόξως τοὺς τελευταίους τρεῖς αἰῶνες), τὴν ἱστορία, τὴν ἑνότητα τῆς ἐκκλησιαστικῆς ρωσικῆς παράδοσης, τὸ γεγονὸς ὅτι κοιτίδα-κολυμβήθρα τῶν Ρώς (ὅλων τῶν ρωσικῆς καταγωγῆς φυλῶν καὶ λαῶν) εἶναι τὸ Κίεβο κοκ ἀρνήθηκε νὰ χορηγήσει τὴν ἐκκλησιαστικὴ χειραφέτηση. Καὶ αὐτὴ τὴν ἐπιχειρηματολογία της τὴν “ἐτοίμασε” ὁ δικός μας Κωνσταντῖνος Οἰκονόμου!

Ἀξιοσημείωτο εἶναι ὅτι οἱ Οὐκρανοὶ ἐπίσκοποι τό 1991-1992 ζήτησαν ἐγγράφως τὴν χορήγηση τοῦ Αὐτοκεφάλου ἀπὸ τὴν Ἐκκλησία τῆς Ρωσίας καὶ ὄχι ἀπὸ τὸ Οἰκουμενικὸ Πατριαρχεῖο, διότι κατὰ τὴν ἐκκλησιαστική τους αὐτοσυνειδησία ὑπάγονταν κανονικὰ ὑπὸ τὸ ὠμοφόριο τοῦ Μόσχας καὶ ὄχι τοῦ Κωνσταντινουπόλεως[5]. Καὶ ἐκ τῶν Οὐκρανῶν ἐπισκόπων τῶν σχισματικῶν ὁμάδων τοῦ Φιλαρέτου (Ντενισένκο) καὶ Μακαρίου (Μαλέτιτς), οἱ ὁποῖοι σήμερα ὑπεραμύνονται τῆς Κωνσταντινουπόλεως, ἐπειδὴ τοὺς χορήγησε τὸ «αὐτοκέφαλο», πρὶν ἀπὸ λίγα χρόνια θεωροῦσαν ὡς «μητέρα Ἐκκλησία» τὴν Μόσχα καὶ σὲ αὐτὴ ἀπευθύνθηκαν γιὰ νὰ τοὺς χορηγήσει τὴν Αὐτοκεφαλία…

Ἡ Μόσχα δὲν συμφώνησε μὲ τὴν παροχὴ αὐτοκεφάλου καὶ δὲν προώθησε τὸ αἴτημα τῶν Οὐκρανῶν στὸ Οἰκουμενικὸ Πατριαρχεῖο γιὰ διορθόδοξη διαβούλευση καὶ ἀπόφαση. Ἡ Μόσχα ἀντὶ Αὐτοκεφαλίας ἔχει παραχωρήσει ἀπὸ τὸ 1990 στὴν Οὐκρανία πλήρη ἐκκλησιαστικὴ Αὐτονομία, διακρατώντας ὅμως τὴν ἑνότητα μεταξύ τῶν δύο Ἐκκλησιῶν. Ἡ Αὐτονομία τῆς Οὐκρανίας εἶναι εὐρύτατη: Σύμφωνα μὲ τὸ Καταστατικὸ της[6] «Ἡ Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία τῆς Οὐκρανίας εἶναι ἀνεξάρτητη καί αὐτόνομη στὴ διοίκηση καὶ ὀργάνωσή της» (ἄρθρο I,1), ἔχει δική της Σύνοδο Ἱεραρχίας στὴν ὁποία συμμετέχουν ὅλοι οἱ ἐπίσκοποι τῆς Οὐκρανίας (ἄρθρο I,2), ἡ ὁποία ἐπιλαμβάνεται «ὅλων τῶν θεμάτων ποὺ ἀφοροῦν στὴ ζωὴ τῆς Ὀρθόδοξης Ἐκκλησίας τῆς Οὐκρανίας» (ἄρθρο III, 6). Ἡ Σύνοδος τῆς Οὐκρανίας χωρὶς τὴ συμμετοχὴ ἐκπροσώπου τοῦ Πατριαρχείου τῆς Μόσχας ἐκλέγει κυριαρχικά τούς ἐπισκόπους της (δίκαιο χειροτονιῶν-jus ordinandi), ἀκόμα καὶ τὸν Ἀρχιεπίσκοπό της (μὲ τὸν ἱστορικὸ τίτλο: «Μητροπολίτης Κιέβου») (ἄρθρο III, 9) καὶ ἀσφαλῶς ἔχει καὶ τὸ δικαίωμα κρίσεως τῶν ἀνωτέρω (δίκαιο κρίσεως-jus jurandi) (ἄρθρο 8). Ἐπίσης, «ἡ Σύνοδος τῆς Ἱεραρχίας μπορεῖ νὰ ἀνακοινώνει τὴν κατάταξη νέων Ἁγίων καὶ νὰ δέχεται τὶς λειτουργικὲς ἀκολουθίες, ποὺ συνθέτοναται πρὸς τιμὴν τους» (ἄρθρο III,7). Ἐπὶ πλέον, ἡ Σύνοδος τῆς Οὐκρανίας κυριαρχικὰ ψηφίζει καὶ τροποποιεῖ τὸν Καταστατικό της Χάρτη (ἄρθρο II,7)! Γιὰ τὶς ἀποφάσεις αὐτὲς δὲν ἀπαιτεῖται ἔγκριση ἀπὸ τὴ Μόσχα οὔτε ἡ Μόσχα ἔχει δικαίωμα ἀρνησικυρίας (veto) στὴν ὅποια συνοδικὴ ἀπόφαση τῆς Οὐκρανίας. Τέλος, ὁ Μητροπολίτης Κιέβου συμμετέχει στὴ Σύνοδο τοῦ Πατριαρχείου τῆς Μόσχας ὡς πρῶτος τῇ τάξει.

Μὲ ἄλλα λόγια, ἡ Οὐκρανία ἀπολαμβάνει καθεστῶτος πλήρους ἀνεξαρτησίας ὑπὸ τὸ ὠμoφόριο τοῦ Μόσχας, ἀλλὰ στὶς διορθόδοξες σχέσεις συμμετέχει ὡς ἐπαρχία τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ρωσίας.

Ἀξίζει νὰ σημειώσουμε ὅτι ἡ Αὐτονομία ποὺ ἔχει ἐξασφαλίσει ἡ Ἐκκλησία τῆς Οὐκρανίας εἶναι πολὺ εὐρύτερη ἀπὸ αὐτὴ ποὺ ἔχει παραχωρηθεῖ ἀπὸ τὸ Οἰκουμενικὸ Πατριαρχεῖο στὶς Αὐτόνομες Ἐκκλησίες τῆς Φινλανδίας καὶ τῆς Ἐσθονίας καὶ στὴν ἡμιαυτόνομη Ἐκκλησία τῆς Κρήτης: α) Στὴν Ἐκκλησία τῆς Ἐσθονίας «ἡ ἐκλογή, ἡ χειροτονία καὶ ἡ ἀντικατάσταση τοῦ μητροπολίτη θὰ ἐνεργοῦνται ἀπὸ τὸ Οἰκουμενικὸ Πατριαρχεῖο, ἐνῶ τῶν ἄλλων ἐπισκόπων ἀπὸ τὸν μητροπολίτη»[7], β) παρομοίως καὶ στὴν Ἐκκλησία τῆς Φινλανδίας[8], ἐνῶ γ) στὴν Ἐκκλησία τῆς Κρήτης ἡ ἐκλογὴ τῶν μητροπολιτῶν γίνεται ὑπὸ τῆς Ἐπαρχιακῆς Συνόδου καί τοῦ Ἀρχιεπισκόπου ἀπὸ τὸ Πατριαρχεῖο Κωνσταντινουπόλεως.

Βάσει τῶν ἀνωτέρω δὲν μποροῦμε νὰ κατανοήσουμε τὴν ἀξιολόγηση τοῦ καθηγητοῦ Φειδᾶ γιὰ τὸ Αὐτόνομο καθεστὼς τῆς Ἐκκλησίας τῆς Οὐκρανίας ὅταν γράφει σὲ πρόσφατο ἄρθρο του: «ἡ Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία Οὐκρανίας ἔχει δῆθεν σήμερον,… μία ἐκκλησιαστική αὐτονομία καί μία ἐσωτερική διοικητική ἀνεξαρτησία, κατ’ ἀναφοράν ὅμως προς τό Πατριαρχεἶο Μόσχας... Βεβαίως, ἡ ἰδιότυπη αὐτή ἐπαχθής ἀνεξαρτησία κατοχυρώνεται μέ τόν Καταστατικό Χάρτη της, ἀφοῦ ἡ Ἱ. Σύνοδος τῆς Ἐκκλησίας τῆς Οὐκρανίας ἐκλέγει καί χειροτονεῖ ὄχι μόνο ὅλους τούς ἀρχιερεῖς τῆς Οὐκρανίας, ἀλλά καί τόν Προκαθήμενό της Μητροπολίτη Κιέβου καί πάσης Οὐκρανίας. Ἐν τούτοις, τό αὐτό καθεστώς τῆς ἐπαχθοῦς ἀνεξαρτησίας τῆς Ἐκκλησίας Οὐκρανίας σχετικοποιεῖται καί ἀποδυναμώνεται ἀπό τήν ἀντικανονική ἀξίωση τοῦ Πατριαρχείου Μόσχας νά εἶναι ὁ Μητροπολίτης Κιέβου τακτικό μέλος καί τῆς Ἱ. Συνόδου τοῦ Πατριαρχείου Μόσχας, γιά νά ἐκφράζεται προφανῶς ἡ αὐθαίρετη ἀξίωση τῆς πλήρους ὑπαγωγῆς της στήν κανονική του δικαιοδοσία»[9]. Σημειώνεται ὅτι ἡ κατὰ τὸν καθηγητὴ «ἀντικανονική ἀξίωση τοῦ Πατριαρχείου Μόσχας νά εἶναι ὁ Μητροπολίτης Κιέβου τακτικό μέλος καί τῆς Ἱ. Συνόδου τοῦ Πατριαρχείου Μόσχας» προβλέπεται ἀπὸ τὸν Καταστατικὸ Χάρτη τοῦ 1945, ὁ ὁποῖος ἐγκρίθηκε ἀπὸ Σύνοδο στὴ Μόσχα μὲ τὴ συμμετοχὴ σχεδὸν ὅλων τῶν Ὀρθοδόξων Τοπικῶν Ἐκκλησιῶν καὶ τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριαρχείου συμπεριλαμβανομένου, ὅπως ὁ ἴδιος ὁ καθηγητὴς παλαιότερα σημείωνε[10]. Ἐπὶ πλέον δέ, ἀκόμα καὶ ἡ Σύνοδος τῆς Κρήτης στή σχετικὴ ἀπόφασή της γιὰ τὸ αὐτόνομο προβλέπει τὴ δυνατότητα τῆς συμμετοχῆς τοῦ Πρώτου τῆς αὐτονόμου Ἐκκλησίας «εἰς τὴν Σύνοδον τῆς Αὐτοκεφάλου Ἐκκλησίας» (§ 1δ). Συνεπῶς, ποῦ ἔγκειται ἡ ἀντικανονικότητα τῆς συμμετοχῆς;

Σήμερα στὴ Σύνοδο τῆς Ἱεραρχίας τῆς Αὐτόνομης Ὀρθόδοξης Ἐκκλησίας τῆς Οὐκρανίας συμμετέχουν περίπου 90 ἐπίσκοποι ποὺ διαποιμαίνουν 53 ἐπαρχίες. Τῆς Συνόδου προΐσταται ὡς Μητροπολίτης Κιέβου ὁ Ἐπίσκοπος Ὀνούφριος, ὁ ὁποῖος καὶ συμμετέχει ὡς μόνιμο μέλος τῆς Συνόδου τοῦ Πατριαρχείου τῆς Μόσχας. Στὴν Αὐτόνομη Ἐκκλησία τῆς Οὐκρανίας ὑπάγονται περίπου 12.500 ἐνορίες[11] καὶ 250 Ἱ. Μονές (οἱ σπουδαιότερες Μονὲς τῆς Οὐκρανίας - Λαύρα τῶν Σπηλαίων τοῦ Κιέβου, Λαύρα Ποτσάεφ), στὶς ὁποῖες ἐγκαταβιοῦν περισσότεροι ἀπὸ 5.000 μοναχοί. Ἡ Αὐτόνομη Ἐκκλησία τῆς Οὐκρανίας μέχρι τὸ 2018 ἦταν ἀναγνωρισμένη ἀπὸ ὅλες τὶς Ὀρθόδοξες Ἐκκλησίες, ἀκόμα καὶ ἀπὸ τὸ Οἰκουμενικὸ Πατριαρχεῖο, ὡς ἡ Ἐκκλησία ποὺ ἐκφράζει τοὺς Ὀρθοδόξους τῆς Οὐκρανίας.

Δ. ΟΥΚΡΑΝΙΚΟ ΣΧΙΣΜΑ: ΚΑΘΑΙΡΕΣΕΙΣ καί … ΑΥΤΟΧΕΙΡΟΤΟΝΙΕΣ

Οἱ περισσότεροι ἀπὸ τοὺς Οὐκρανοὺς ἐπισκόπους καὶ οἱ Ἱ. Μονὲς ποὺ εἶχαν ζητήσει τὸ Αὐτοκέφαλο ἀπὸ τὴ Μόσχα ἔμειναν ἱκανοποιημένοι ἀπὸ τὴν εὐρύτατη αὐτονομία ποὺ παραχωρήθηκε στὴν Ἐκκλησία τῆς Οὐκρανίας ἀπὸ τὸ Πατριαρχεῖο τῆς Μόσχας καὶ δὲν ἐπέμειναν πλέον στὸ αἴτημα γιὰ αὐτοκεφαλία.

Ὁρισμένοι ὅμως ἀπὸ τοὺς Οὐκρανοὺς ἐπισκόπους ἀποσχίσθηκαν ἀπὸ τὴν Ἐκκλησία τῆς Οὐκρανίας καὶ συγκρότησαν τὴν αὐτοανακηρυχθεῖσα «Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία τῆς Οὐκρανίας-Πατριαρχεῖο Κιέβου», τῆς ὁποίας ἡγέτης εἶναι ἀπὸ τὸ 1995 ὁ πρώην Μητροπολίτης Κιέβου Φιλάρετος (Ντενισένκο).

Μία ἄλλη σχισματική ὁμάδα ἐπανίδρυσε τὸ 1990 τὴν σοβιετικῆς ἐμπνεύσεως, προβληματικῆς κανονικότητας καὶ ἀνύπαρκτης ἱερωσύνης «Οὐκρανικὴ Αὐτοκέφαλη Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία» (πρώτη ἵδρυση τὸ 1921). Ἡγέτης τῆς ὁμάδας αὐτῆς εἶναι ἀπὸ τὸ 2015 ὁ Μακάριος (Μαλέτιτς). Ἐπισημαίνεται ὅτι ὁ Μακάριος ἕλκει τὴ χειροτονία καὶ γενικότερα τὴν ἐκκλησιαστική του “καταγωγὴ” ἀπὸ τους «σαμοσφιάτοι»[12], τὴν «μερίδα τῶν αὐτοχειροτονήτων» - κατὰ τὸν Μητροπολίτη Σάρδεων (τοῦ Οἰκ. Πατριαρχείου) Μάξιμο[13] - ἢ «τῶν ἀ(αὐτο)χειροτόνητων» - κατὰ τὸν καθηγητὴ Π. Μπούμη[14]! Πιὸ συγκεκριμένα: Ὁ καθηρημένος ἱερέας καὶ στὴ συνέχεια αὐτοχειροτόνητος «ἀρχιεπίσκοπος» Vasyl Lypkivsky[15], συνέστησε τὸ 1921 τὴν «Οὐκρανικὴ Αὐτοκέφαλη Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία» καὶ ἔλαβε τὸν τίτλο «Μητροπολίτης Κιέβου καὶ πάσης Οὐκρανίας»! Ἐπισημαίνεται γιὰ νὰ γίνει κατανοητὴ ἡ σοβαρότητα τοῦ ζητήματος γιὰ ὅλη τὴν Ὀρθοδοξία ὅτι ἡ ὁμάδα τοῦ αὐτοχειροτόνητου Vasyl Lypkivsky «στὶς ἀρχὲς τοῦ 1924 εἶχε 30 ἐπισκόπους καὶ περίπου 1.500 ἱερεῖς καὶ διακόνους ποὺ ὑπηρετοῦσαν σὲ σχεδὸν 1.100 ἐνορίες», ἐνῶ ἔχει γίνει διασπορά της σὲ Εὐρώπη καὶ Ἀμερική! Γιὰ σκεφτεῖτε, 30 «ἐπισκόπους» ἀπὸ ἕνα καθηρημένο παπὰ ποὺ αὐτοχειροτονήθηκε σὲ «ἀρχιεπίσκοπο»!

Αὐτὸν τὸν καθηρημένο ἱερέα καὶ στὴ συνέχεια αὐτοχειροτόνητο «ἀρχιεπίσκοπο» Vasyl Lypkivsky τίμησε μὲ ἀνδριάντα[16] ὁ νέος «προκαθήμενος» Ἐπιφάνιος στὶς 18.1.2019, ἐνῶ ὁ Μακάριος (Μαλέτιτς) τὸν τίμησε στὶς 27.11.2018 ὡς «ἱερομάρτυρα»[17]!

Ἐπὶ πλέον δέ, ὁ Πατριάρχης Μόσχας Κύριλλος στὴν ἀπὸ 31.12.18 ἐπιστολή του πρὸς τὸν Οἰκουμενικὸν Πατριάρχην Βαρθολομαῖον τονίζει μὲ ἰδιαίτερη ἔμφαση τὴν ἀνύπαρκτη ἀρχιερωσύνη τοῦ Μακαρίου καὶ τῆς περὶ αὐτὸν ὁμάδος, σημειώνοντας ἐπὶ λέξει: «Ἐν τῷ μεταξὺ, ὁ Μακάριος Μαλέτιτς ἀπεσχίσθη, Ἱερεύς τῆς κανονικῆς Ἐκκλησίας ὤν, οὐδέποτε ἔχων τὴν κανονικὴν εἰς ἐπίσκοπον χειροτονίαν. Ἡ «χειροτονία» τούτου, ὡς καὶ αἱ «χειροτονίαι» τῆς σεβαστῆς μερίδος τῆς «ἱεραρχίας» τῆς οὕτως λεγομένης «Οὐκρανικῆς Αὐτοκεφάλου Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας», ἥν εἰς κοινωνίαν ἐδέξατο ἡ Ἐκκλησία Κωνσταντινου-πόλεως, ἀνάγεται, διὰ τῶν προκατόχων τούτου, εἰς καθαιρεθέντα ἀρχιερέα, τὸν τελέσαντα τὰς πράξεις ταύτας ὁμοῦ μετὰ αὐτοκλήτου τινος Βίκτωρος Τσεκάλιν, τοῦ ποτε διακόνου τῆς Ρωσικῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας καὶ οὔτε τὴν εἰς πρεσβύτερον χειροτονίαν σχόντος ποτὲ. Ἡ ἀποδοχὴ εἰς τὴν κοινωνίαν μετὰ τῆς Ἐκκλησίας τῶν τοιούτων προσώπων ἄνευ ἐξετάσεως τῶν ὡς ἄνω, ὑπονομεύει τὴν κανονικὴν διαδοχὴν τῶν χειροτονιῶν, ὁδηγοῦσα εἰς βαρείας καὶ καταστροφικὰς διὰ σύμπασαν τὴν οἰκουμενικὴν Ὀρθοδοξίαν συνεπείας» [18].

Ὅσον ἀφορᾶ τὸν περίφημο Βίκτωρος Τσεκάλιν, τὸν ἀπατεώνα τοῦ κοινοῦ Ποινικοῦ Δικαίου, παραπέμπουμε σὲ ἀνατριχιαστικὸ δημοσίευμα τοῦ «ΡΟΜΦΑΙΑ», τὸ ὁποῖο παραθέτουμε στὸ ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ Γ΄(σ. 56-57 τῆς παρούσης) καὶ διερωτώμαστε: ὅσοι “ἀποκατέστησαν” στὴν ἀρχιερωσύνη τὸν Μακάριο καὶ τὴν παρέα του ἢ ὅσοι ἀποδεχθοῦν τὴν “ἀποκατάσταση” δὲν καταλαβαίνουν τί κάνουν ἢ δὲν πιστεύουν τίποτα; Ἔλεος, Θεέ μου!

Συνεπῶς, τίθενται σοβαρότατα ἐρωτηματικὰ ὄχι μόνο γιὰ τὸ ἐκκλησιολογικὸ ἦθος τοῦ «προκαθημένου» Ἐπιφανίου καὶ τοῦ Μακαρίου, ἀλλὰ καὶ γιὰ τὴν κανονικότητα τῆς εἰς ἐπίσκοπο «χειροτονίας» τοῦ σημερινοῦ ἀρχηγοῦ τῆς μίας μερίδος, τοῦ Μακαρίου (Μαλέτιτς), καὶ τῶν ὑπ’ αὐτοῦ χειροτονηθέντων, ὄχι μόνο ἐπειδὴ ἀνήκουν σὲ σχισματικὴ ὁμάδα ἀλλὰ καὶ ἐπειδὴ δὲν ὑπάρχει ἀποστολικὴ διαδοχή! Εἶναι ἀπορίας ἄξιο καὶ ἐπιτείνει τὶς ἀνησυχίες τὸ γεγονὸς ὅτι τὸ Οἰκουμενικὸ Πατριαρχεῖο δὲν ἀναφέρθηκε καθόλου στὸ σοβαρότατο αὐτὸ ζήτημα στὶς ἐπίσημες ἀνακοινώσεις Του. Σιωπᾶ…

Οἱ δύο πιὸ πάνω ὁμάδες κηρύχθηκαν σχισματικὲς ἀπὸ τὴν ἁρμόδια ἐκκλησιαστικὴ Ἀρχὴ στὴν ὁποία κανονικῶς ὑπάγονταν, μὲ ὅ,τι αὐτὸ συνεπάγεται γιὰ τὴν ἡγεσία τους. Ἔτσι, ὁ ἀρχηγὸς τῆς αὐτοαποκαλούμενης «Ὀρθόδοξης Ἐκκλησίας τῆς Οὐκρανίας-Πατριαρχεῖο Κιέβου», αὐτοανακηρυχθείς (!) μάλιστα σὲ «Πατριάρχη Κιέβου καὶ πάσης Ρωσίας» Φιλάρετος καθαιρέθηκε τό 1992 γιὰ σωρεία κανονικῶν ἐγκλημάτων – καὶ ὄχι «γιατί ἐζήτησε Αὐτοκέφαλο. Τίποτα ἄλλο», ὅπως ἀτυχῶς ἀνέφερε ὁ Πατριάρχης Βαρθολομαῖος[19] - καὶ στὴ συνέχεια ἀναθεματίστηκε (1997) ἀπὸ τὴν Ἐκκλησία τῆς Ρωσίας στὴν ὁποία κανονικῶς ὑπαγόταν. Οἱ ποινὲς αὐτὲς ἀναγνωρίστηκαν ἀπὸ ὅλες τὶς Ὀρθόδοξες Ἐκκλησίες, ἀκόμα καὶ ἀπὸ τὸ Οἰκουμενικὸ Πατριαρχεῖο. Ὁ Πατριάρχης Βαρθολομαῖος ἀπαντώντας στὴν ἐπιστολὴ τοῦ Πατριάρχη Μόσχας Ἀλεξίου σχετικὰ μὲ τὴν καθαίρεση τοῦ Φιλαρέτου σημείωσε: «Ἡ Ἁγία μας Μεγάλη Ἐκκλησία τοῦ Χριστοῦ, ἀναγνωρίζουσα εἰς τὸ ἀκέραιον τὴν … ἀποκλειστικὴν ἁρμοδιότητα τῆς ὑφ’ Ὑμᾶς Ἁγιωτάτης Ἐκκλησίας τῆς Ρωσσίας ἀποδέχεται τὰ συνοδικῶς ἀποφασισθέντα περὶ τοῦ ἐν λόγῳ, μὴ ἐπιθυμοῦσα τὸ παράπαν ἳνα παρέξῃ οἰανδήτινα δυσχέρειαν εἰς τὴν καθ’ Ὑμᾶς ἀδελφὴν Ἐκκλησίαν»[20]. Γιὰ τὸν ἀναθεματισμὸ τοῦ Φιλαρέτου (1997) σημειώνει σὲ ἐπιστολὴ του ὁ Οἰκουμενικὸς Πατριάρχη πρὸς τὸν Πατριάρχη Μόσχας: «Λαβόντες γνῶσιν τῆς ὡς ἄνω ἀποφάσεως, ἀνακοινώσαμεν ταύτην τῇ Ἱεραρχίᾳ τοῦ καθ’ ἡμᾶς Οἰκουμενικοῦ Θρόνου καὶ προετρεψάμεθα αὐτὴν ὅπως οὐδεμίαν ἐκκλησιαστικὴν κοινωνίαν ἔχῃ τουντεῦθεν μετὰ τῶν εἰρημένων»[21].

Ἀξίζει νὰ ἐπισημάνουμε ὅτι ὅπως προκύπτει ἀπὸ τὴν πιὸ πάνω ἀπὸ 26.8.1992 ἐπιστολὴ ὁ καθαιρεθείς Φιλάρετος ἐπισκέφθηκε προσωπικά ἀμέσως τὸ Οἰκουμενικὸ Πατριαρχεῖο καὶ ὁ Οἰκουμενικὸς ἔστειλε στὴ Μόσχα ἀντιπροσωπεία (Μητροπολίτη Περγάμου Ἰωάννης καὶ Ἐπίσκοπο Σκοπέλου) «ἐπὶ σκοπῷ ὅπως ἐκ τοῦ σύνεγγυς πληροφορηθῶμεν τὰ διατρέξαντα ἐκ πρώτης χειρὸς καὶ πρὸς ἀποφυγὴν πάσης ἐν προκειμένῳ παρερμηνείας». Εἶναι προφανὲς ὅτι ὁ καθαιρεθείς Φιλάρετος κάνοντας χρήση τῆς ἐκκλήτου προσφυγῆς προσέφυγε ἤ, κατὰ κυριολεξία, προσέτρεξε, ἐπισκέφθηκε προσωπικά τὸ Οἰκουμενικὸ Πατριαρχεῖο καὶ Αὐτὸ ἐξετάζοντας μὲ αὐξημένο αἴσθημα εὐθύνης καὶ μὲ τὴ δέουσα σοβαρότητα τὴν ἒκκλητο προσφυγὴ του ἀπέστειλε ἀντιπροσωπεία στὴ Μόσχα «ἐπὶ σκοπῷ ὅπως ἐκ τοῦ σύνεγγυς πληροφορηθῶμεν τὰ διατρέξαντα ἐκ πρώτης χειρὸς καὶ πρὸς ἀποφυγὴν πάσης ἐν προκειμένῳ παρερμηνείας». Ἡ ἀπόφαση τοῦ Οἰκουμενικοῦ Θρόνου ἐπὶ τῆς ἀνωτέρῳ ἐκκλήτου προσφυγῆς τοῦ καθαιρεθέντος Φιλαρέτου ἦταν ἀπορριπτικὴ μὲ τὴ σαφή δήλωση ὅτι «Ἡ Ἁγία μας Μεγάλη Ἐκκλησία τοῦ Χριστοῦ, ἀναγνωρίζουσα εἰς τὸ ἀκέραιν τὴν … ἀποκλειστικὴν ἁρμοδιότητα τῆς ὑφ’ Ὑμᾶς Ἁγιωτάτης Ἐκκλησίας τῆς Ρωσσίας ἀποδέχεται τὰ συνοδικῶς ἀποφασισθέντα περὶ τοῦ ἐν λόγῳ, μὴ ἐπιθυμοῦσα τὸ παράπαν ἳνα παρέξῃ οἱανδήτινα δυσχέρειαν εἰς τὴν καθ’ Ὑμᾶς ἀδελφὴν Ἐκκλησίαν».

Ἐγράφη ὅτι ὁ Φιλάρετος εἶχε ἀποστείλει πρός τὸ Οἰκουμενικὸ Πατριαρχεῖο τὰ προηγούμενα 26 χρόνια (ἀπὸ τὴν καθαίρεσή του τὸ 1992-2018) ἕξι[22] ἐκκλήτους προσφυγές, τὶς ὁποῖες τὸ Οἰκουμενικὸ Πατριαρχεῖο μόλις στὶς 9-11.10.2018 ἐξέτασε[23]. Ὁ ἰσχυρισμὸς αὐτὸς εἶναι τουλάχιστον ἀπρεπὴς καὶ ἀσεβὴς γιὰ ἕνα ὕψιστο ἐκκλησιαστικὸ Θεσμό, αὐτὸν τὸν τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριαρχείου. Ἀδυνατῶ νὰ δεχθῶ ὅτι ὁ Οἰκουμενικὸς Πατριάρχης, ὁ «φύλακας τῆς κανονικῆς τάξεως» στὴν Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία περιφρονοῦσε καὶ καθυστεροῦσε ἐπὶ … 26 χρόνια νὰ ἀποφανθεῖ ἐπὶ τῆς ἐκκλήτου προσφυγῆς ἑνὸς πρώην Μητροπολίτη τῆς περιφήμου καὶ ἱστορικῆς Μητροπόλεως Κιέβου μὴ ὑπολογίζοντας τὶς σοβαρὲς συνέπειες πού ἔχει ἡ καθυστέρηση αὐτὴ γιὰ τὸν ἀδίκως (;) καταδικασθέντα, τὴν τοπικὴ Ἐκκλησία καὶ σύνολη τὴν Ὀρθοδοξία! Ἂν στὴν κοσμικὴ δικαιοσύνη ἡ κωλυσιεργία στὴν ἀπονομὴ δικαίου εἶναι καταδικαστέα ἀπὸ τὸ κοινὸ περὶ δικαίου αἴσθημα, διότι καταλήγει, τελικά, σὲ ἄρνηση ἀπονομῆς τοῦ δικαίου, πόσο μᾶλλον στὴν ἐκκλησιαστικὴ δικαιοσύνη! Γιατί εἶναι ἔγκλημα κανονικὸ καὶ ἀνθρωπιστικὸ ὁ Φιλάρετος, γέροντας 90 ἐτῶν (γεννηθείς 23.1.1929) νὰ ἔχει ὑποβάλει ἕξι φορὲς ἔκκλητο προσφυγὴ διαμαρτυ-ρόμενος ὅτι τοῦ ἐπιβλήθηκε ἄδικη καὶ ἀντικανονικὴ ποινὴ καὶ νὰ περιμένει 26 χρόνια γιὰ νὰ ἀποφανθεῖ ἡ «Μητέρα Ἐκκλησία»; Καὶ μάλιστα, τί ποινή! Καθαίρεση καὶ ἀναθεματισμό! Ὑπάρχει χειρότερη ποινὴ γιὰ ἕναν κληρικό; Καὶ ἐπὶ 26 χρόνια τό Οἰκουμενικὸ Πατριαρχεῖο “σφύριζε” ἀδιάφορα κωλυσιεργώντας νὰ ἀποδώσει δικαιοσύνη; Εἶναι ἀδιανόητο, εἶναι ἀπαράδεκτο, εἶναι ἀνήθικο, εἶναι ἀποκρουστικὸ ἀπὸ κάθε ἄποψη! Εἶναι, τουλάχιστον, κατάχρηση τοῦ δικαιώματος νὰ δέχεται ἔκκλητο προσφυγὴ καὶ συνεπῶς ὑποσκάπτει τὸ δικαίωμά Του περὶ τῆς ἐκκλήτου…

Ὅμως, τίποτα ἀπὸ αὐτὰ δὲν συνέβη! Τὰ ἀνωτέρω δὲν ἀφοροῦν στὸ Οἰκουμενικό μας Πατριαρχεῖο! Διότι, ὅπως προκύπτει ἀπὸ τὴν ἀλληλογραφία Μόσχας-Κωνσταντινου-πόλεως τὴν περίοδο 1992-1997, τὸ Οἰκουμενικὸ Πατριαρχεῖο ἀντέδρασε στὴν ὑπόθεση τῆς καταδίκης τοῦ Φιλαρέτου μὲ τὴ δέουσα σοβαρότητα γιὰ ἕνα τόσο κρίσιμο ζήτημα, μὲ ἀστραπιαία ταχύτητα ὥστε νὰ μὴν συντηρεῖται ἡ ἐπιζήμια γιὰ ὅλες τὶς πλευρὲς ἐκκρεμότητα καὶ κυρίως μὲ ἀπόλυτη συνέπεια στὴν μακραίωνη παράδοσή Του. Τά δεδομένα εἶναι σαφῆ: Τὸ Οἰκουμενικὸ Πατριαρχεῖο σὲ διάστημα μόλις 76 ἡμερῶν ἀπὸ τὴν καθαίρεση τοῦ Φιλαρέτου ἀποφάνθηκε καὶ τὸ ζήτημα ἀπὸ ἱεροκανονικῆς πλευρᾶς ἔκλεισε! Ὁ Φιλάρετος καθαιρέθηκε στὶς 11.6.1992, ἀκολούθως ἐπισκέφθηκε προσωπικὰ τὴν Κωνσταντινούπολη προσβάλλοντας τὴν ἀπόφαση καθαιρέσεως, τὸ Πατριαρχεῖο ἀπέστειλε ἀμέσως στὴ Μόσχα ἐπιτροπὴ ἀρχιερέων νὰ ἐξετάσει ἀπὸ κοντά τό ζήτημα καὶ στὶς 26.8.1992 (δηλ. σὲ μόλις 76 μέρες ἀπὸ τὴν καθαίρεση!) ἀπεφάνθη καὶ ἐνημέρωσε τὴν ἁρμόδια ἐπ’ αὐτοῦ Ρωσικὴ Ἐκκλησία: «Ἡ Ἁγία μας Μεγάλη Ἐκκλησία τοῦ Χριστοῦ, ἀναγνωρίζουσα εἰς τὸ ἀκέραιον τὴν … ἀποκλειστικὴν ἁρμοδιότητα τῆς ὑφ’ Ὑμᾶς Ἁγιωτάτης Ἐκκλησίας τῆς Ρωσσίας ἀποδέχεται τὰ συνοδικῶς ἀποφασισθέντα περὶ τοῦ ἐν λόγῳ, μὴ ἐπιθυμοῦσα τὸ παράπαν ἳνα παρέξῃ οἱανδήτινα δυσχέρειαν εἰς τὴν καθ’ Ὑμᾶς ἀδελφὴν Ἐκκλησίαν». Οἱ ὑπόλοιπες ἔκκλητες προσφυγὲς δὲν ἔχουν κανένα, πλέον, λόγο.

Σημειωτέον, ὅτι ἡ ἀπόφαση τοῦ Πατριαρχείου Μόσχας γιὰ τὴν καθαίρεση καὶ τὸν ἀναθεματισμὸ τοῦ Φιλαρέτου γίνεται δεκτὴ ἀπὸ ὅλες τὶς Ὀρθόδοξες Ἐκκλησίες χωρὶς καμία ἐξαίρεση, χωρὶς καμία ἐπιφύλαξη συνεχῶς ἐπὶ 26 χρόνια. Ἡ πανορθόδοξη ἐκκλησιαστικὴ συνείδηση ἔχει ἤδη ἀποφανθεῖ: ὅλοι οἱ Ὀρθόδοξοι Προκαθήμενοι ἐπισκεπτόμενοι τὸ Κίεβο οὐδέποτε διανοήθηκαν νὰ ἔρθουν σὲ λειτουργικὴ κοινωνία ἢ ἔστω ἁπλὴ ἐπικοινωνία μὲ τὸν Φιλάρετο, διότι τὸν ἀναγνώριζαν ὡς καθηρημένο καὶ ἀναθεματισμένο!

Συνεπῶς, δὲν μποροῦμε νὰ ἑρμηνεύσουμε οὔτε νὰ δικαιολογήσουμε πῶς μετὰ ἀπὸ 26 χρόνια ἔρχεται τὸ Οἰκουμενικὸ Πατριαρχεῖο στὶς 11.10.2018 καὶ ἀνατρέπει τὴ δική Του ἀπόφαση καὶ τὴν πανορθόδοξη συμφωνία καὶ συνείδηση ἐπ’ αὐτοῦ τοῦ τόσο σοβαροῦ ζητήματος! Ἂν αὐτὸ γίνει ἀποδεκτὸ δὲν πρέπει νὰ μᾶς ξενίσει τυχὸν ἀπόφαση νὰ ἀρθεῖ ἀκόμα καὶ ὁ ἀναθεματισμὸς τοῦ Διοσκόρου γιὰ νὰ “ἀποκατασταθεῖ” ἡ ἑνότητα μὲ τοὺς Μονοφυσῖτες (παρακαλῶ μὴ μὲ κατηγορήσετε ἐπιπόλαια ὅτι δὲν ξέρω τί λέω…).

Θὰ πρέπει νὰ γίνει ἀπολύτως σαφές: στὴν Οὐκρανία ὑπῆρχε καὶ ὑπάρχει ἡ κανονικὴ Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία τῆς Οὐκρανίας μὲ εὐρύτατη διοικητικὴ ἀνεξαρτησία-αὐτονομία ὑπὸ τὸ ὠμοφόριο τοῦ Πατριάρχου Μόσχας. Ἡ Ἐκκλησία αὐτὴ εἶναι σὲ ὅλα τα ἐπίπεδα μία ζωντανὴ καὶ ἀκμάζουσα Ἐκκλησία. Οἱ κληρικοὶ ἀπὸ τὴν Πάτρα ποὺ συμμετεῖχαν τὸ 2013 στὴν ἀποστολὴ μεταφορᾶς τοῦ Σταυροῦ τοῦ Πρωτοκλήτου στὸ Κίεβο (ἑορτασμὸς 1025 χρόνων ἀπὸ τοῦ βαπτίσματος τῶν Ρώς) ἐπιμαρτυροῦν τοῦ λόγου τὸ ἀληθές…

Οἱ ἄλλες δύο ὁμάδες – τοῦ Φιλαρέτου καὶ τοῦ Μακαρίου – ἦσαν σχισματικές. Τί σημαίνει αὐτό; Ὅτι δὲν ὑπολογίζονται κἄν ὡς Ἐκκλησίες τοῦ Χριστοῦ. Ποτὲ καὶ καμία Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία δὲν τοὺς ἀναγνώριζε! Ποτὲ καὶ καμία Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία δὲν εἶχε κοινωνία μαζί τους! Οἱ πρωταίτιοι τοῦ σχίσματος, κατὰ τὸν Ἰω. Χρυσόστομο, διαπράττουν τόσο σοβαρὸ ἁμάρτημα ποὺ «οὔτε τὸ αἷμα τοῦ μαρτυρίου δὲν τὸ ξεπλένει»! Ναί! Αὐτοὶ ἦσαν ὁ καθηρημένος Φιλάρετος καὶ ὁ ἐκ τῶν αὐτοχειροτονήτων Μακάριος!

Καὶ ὅμως, – τί φοβερό! – κατὰ παράβαση τῆς ἐκκλησιαστικῆς παράδοσης καὶ τάξεως, αὐτοὶ ἦσαν οἱ συνομιλητὲς γιὰ τὴν ἀπόδοση τῆς Αὐτοκεφαλίας καὶ ὄχι ἡ Ἐκκλησία τῆς Οὐκρανίας, ἡ ἀναγνωρισμένη ἀπὸ τὴν πανορθόδοξη ἐκκλησιαστικὴ συνείδηση.

Δὲν ἔχει συμβεῖ, ἐξ ὅσων γνωρίζω, στὴν ἐκκλησιαστική μας παράδοση νὰ περιφρονεῖται ἐντελῶς ἡ βούληση τῆς κανονικῆς καὶ ἀπὸ ὅλη τὴν Ὀρθοδοξία ἀναγνωρισμένης τοπικῆς Ἐκκλησίας καὶ οἱ συνομιλίες γιὰ τὴν παραχώρηση αὐτοκεφαλίας νὰ γίνονται μὲ τοὺς ὑπαίτιους τοῦ σχίσματος!

Ε. «ΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗ» ΣΧΙΣΜΑΤΙΚΩΝ

Τὸ Οἰκουμενικὸ Πατριαρχεῖο μὲ τὴν ἀπόφαση τῆς 9-11.10.2018 τῆς Ἱ. Συνόδου «ἀποκατέστησε» τοὺς Φιλάρετο καὶ Μακάριο καὶ τοὺς ὑπ’ αὐτοὺς ἱερεῖς στοὺς ἱερατικοὺς βαθμούς τους καὶ ἀποκατέστησε τὴν κοινωνία μὲ τὶς σχισματικές τους ὁμάδες.

Ἀσφαλῶς, ἡ ἀποκατάσταση τῶν σχισματικῶν στὴν ἐκκλησιαστικὴ κοινωνία μόνο χαρὰ προκαλεῖ σὲ κάθε πιστό, ἀρκεῖ νὰ εἶναι γνήσια καὶ ὄχι κίβδηλη, νὰ εἶναι εἰλικρινὴς καὶ ὄχι ὑποκριτική, διότι σὲ τέτοια περίπτωση τὰ προβλήματα ποὺ θὰ δημιουργήσει θὰ εἶναι τεράστια. Ἡ παράδοση τῆς Ἐκκλησίας γιὰ νὰ ἐξασφαλίσει τὴ γνησιότητα καὶ τὴν εἰλικρίνεια θέτει ὁρισμένες προϋποθέσεις:

α) Νὰ ὑπάρχει μετάνοια ἐκ μέρους τῶν σχισματικῶν. Ὅταν δὲν ὑπάρχει συντριβὴ καὶ εἰλικρινὴς μετανοία εἶναι ἀπολύτως βέβαιο ὅτι στὸ μέλλον θὰ δημιουργηθοῦν καὶ πάλι σοβαρότατα προβήματα ἀπὸ τοὺς ἴδιους, διότι δὲν ἔχει περικοπεῖ ἡ αἰτία τῶν σχισμάτων, ποὺ εἶναι ὁ ἐγωισμός.

β) Οἱ σχισματικοὶ νὰ ἐπανέλθουν σὲ κοινωνία μὲ τὴν Ἐκκλησία ἀπὸ τὴν ὁποία ἀποσχίσθηκαν, γιατί ἡ ἀποκατάσταση τῆς κοινωνίας μὲ τὴν Οἰκουμενικὴ Ὀρθοδοξία συντελεῖται ἀποκλειστικὰ καὶ μόνο διὰ τῆς ἀποκαταστάσεως τῆς κοινωνίας μὲ τὴν τοπική τους Ἐκκλησία. Καὶ ἀπὸ τὴν ἄλλη πλευρά, δὲ νοεῖται μία τοπικὴ Ἐκκλησία νὰ ἀποκαταθιστᾶ τὴν κοινωνία μὲ κληρικοὺς ποὺ ἀποσχίσθηκαν ἀπὸ ἄλλη Ἐκκλησία. Ἔτσι περιφρονεῖται ἡ τοπικὴ Ἐκκλησία καὶ ἀθετεῖται ἡ βασικὴ καὶ θεμελιώδης ἀρχὴ τῆς ἐκκλησιαστικῆς παραδόσεως σύμφωνα μὲ τὴν ὁποία ἡ καταδικαστικὴ ἀπόφαση γιὰ ἐκκλησιαστικὰ ἐγκλήματα μιᾶς τοπικῆς Ἐκκλησίας ἰσχύει σὲ ὅλη τὴν ἀνὰ τὴν οἰκουμένη Ἐκκλησία (Ἀποστολικὸς-12, -32, Ἀντιοχείας-6, Καρθαγένης-9)

γ) Κατ’ ἄκρα οἰκονομία μποροῦν νὰ γίνουν ἀποδεκτοὶ στὸ βαθμὸ τῆς ἱερωσύνης ποὺ ἀπέκτησαν ἐνόσῳ ἦσαν στὸ σχίσμα, ὅσοι εἶχαν χειροτονία μὲ ἀδιάλειπτη ἀποστολικὴ διαδοχή. Οἱ περιπτώσεις ὅμως τῶν «σαμοσφιάτοι» (αὐτοχειροτονήτων) = ἀχειροτονήτων δὲν μποροῦν νὰ θεραπευθοῦν διὰ τῆς οἰκονομίας, ἀλλὰ ἐπιβάλλεται ἡ κανονικὴ (ἀνα)χειροτονία τους. Ἔτσι ἔπραξε τὸ Οἰκουμενικὸ Πατριαρχεῖο ὅταν δύο «ἐπίσκοποι» παλαιοημερολογῖτες ἐντάχθηκαν στὴ δικαιοδοσία Του στὶς ΗΠΑ. Τοὺς χειροτόνησε ὡς ἀχειροτόνητους!

δ) Οἱ σχισματικοὶ ποὺ ἀποκαθίστανται δὲν μποροῦν νὰ καταλάβουν ἐκκλησιατικὲς ἐπαρχίες στὶς ὁποῖες ὑπάρχει κανονικὸς ἐπίσκοπος. Εἶναι σαφὴς ὁ κανόνας Α-8 ποὺ ἀντιμετώπισε τὸ ζήτημα τῆς ἐπιστροφῆς σχισματικῶν κληρικῶν (τῶν Καθαρῶν) στὴν ἐκκλησιαστικὴ κοινωνία, ὅπου διαλαμβὰνεται: «Περί τῶν ὀνομαζόντων μέν ἑαυτούς Καθαρούς ποτε, προσερχομένων δέ τῇ καθολικῇ καί ἀποστολικῇ Ἐκκλησίᾳ, ἔδοξε τῇ ἁγίᾳ καί μεγάλῃ συνόδῳ, ὥστε χειροθετουμένους αὐτούς, μένειν οὕτως ἐν τῷ κλήρῳ . . . Ένθα μεν ουν πάντες, είτε εν κώμαις, είτε εν πόλεσιν, αυτοί μόνοι ευρίσκοιντο χειροτονηθέντες, οι ευρισκόμενοι εν τω κλήρω (οι πρώην σχισματικοί), έσονται εν τω αυτώ σχήματι. Εἰ δέ τοῦ τῆς καθολικῆς ἐκκλησίας ἐπισκόπου ὄντος, προσέρχονταί τινες, πρόδηλον, ὡς ὁ μέν ἐπίσκοπος τῆς ἐκκλησίας ἕξει τό ἀξίωμα τοῦ ἐπισκόπου· ὁ δέ ὀνομαζόμενος παρά τοῖς λεγομένοις Καθαροῖς ἐπίσκοπος (δηλ. ο πρώην σχισματικός επίσκοπος), τήν τοῦ πρεσβυτέρου τιμήν ἕξει· πλήν εἰ μή ἄρα δοκοίη (= ἐάν φανεῖ καλό) τῷ (κυριάρχῃ) ἐπισκόπῳ, τῆς τιμῆς τοῦ ὀνόματος αὐτόν μετέχειν … ἵνα μή ἐν τῇ πόλει δύο ἐπίσκοποι ὦσιν». Δηλαδή, οἱ ἐπίσκοποι ποὺ προέρχονται ἀπὸ σχῖσμα δὲν μποροῦν νὰ πάρουν τὴ θέση τῶν κανονικῶν ἐπισκόπων, ἀλλὰ θὰ εἶναι ὑπὸ τὴν κανονική τους δικαιοδοσία, ἐκτὸς ἂν σὲ μία ἐπαρχία δὲν ὑπάρχει κανονικὸς ἐπίσκοπος, τότε ὁ πρώην σχισματικὸς θὰ παραμείνει ἐπίσκοπος.

Ἂν δὲν ὑπάρχουν οἱ ἀνωτέρω προϋποθέσεις εἶναι σίγουρο ὅτι ἔχουμε μία προσχηματικὴ καὶ ὑποκριτικὴ ἀποκατάσταση κοινωνίας καὶ μία ψευδῆ καὶ ἐπίπλαστο ἑνότητα ποὺ γρήγορα θὰ διαρραγεῖ μὲ καταστροφικὲς συνέπειες γιὰ τὴν τοπικὴ καὶ τὴν καθ’ ὅλου Ἐκκλησία.

Δυστυχῶς καμία ἀπὸ τὶς ἀνωτέρω κανονικὲς προϋποθέσεις δὲν τηρήθηκαν στὴν περίπτωση τῶν σχισματικῶν Φιλαρέτου καὶ Μακαρίου:

α) Δὲν ὑπῆρξε ἔκφραση μετάνοιας ἐκ μέρους τῶν σχισματικῶν, οὔτε κἄν ἔκφραση θλίψης ἢ συγγνώμης γιὰ τὸ ἐπὶ 25 χρόνια σχῖσμα ποὺ ταλαιπώρησε τὴν τοπικὴ Ἐκκλησία τῆς Οὐκρανίας καὶ σκανδάλισε τὸ λαὸ τοῦ Θεοῦ.

β) Δὲν ὑπῆρξε καμία διάθεση ἐπιστροφῆς στὴν κανονικὴ Ἐκκλησία ἀπὸ τὴν ὁποία ἀποκόπηκαν, ἀλλὰ πλήρης περιφρόνησή της. Μάλιστα συνέβη τὸ ἀδιανόητο: ὁ νέος, τάχα καὶ «ἑνωτικός», «προκαθήμενος» Ἐπιφάνιος στὴν α΄ Θ. Λειτουργία μετὰ τὴν παραλαβὴ τοῦ «Τόμου» δέν μνημόνευσε στὰ Δίπτυχα τὸν Πατριάρχη Μόσχας…

γ) Δὲν (ἀνα)χειροτονήθηκαν οἱ τῆς σχισματικῆς ὁμάδας τοῦ Μακαρίου (Μαλέτιτς), ὁ ὁποῖος ἕλκει τὴν χειροτονία του ἀπὸ τούς «σαμοσφάτοι», τὴ «μερίδα τῶν αὐτοχειροτο-νηθέντων».

δ) Ὄχι μόνο, ὡς πρώην σχισματικοί, δὲν ὑποτάχθηκαν στοὺς κανονικοὺς ἐπισκόπους ἀλλὰ παραμένουν ὡς “παράλληλοι” ἐπίσκοποι μὲ τοὺς κανονικοὺς ἐπισκόπους στὴν ἴδια ἐπισκοπή. Μάλιστα, δὲν ἔχουμε μόνο παράλληλη ὕπαρξη δύο ἐπισκόπων κατὰ παράβαση τοῦ Α-8 ποὺ ἐπιτάσσει «ἳνα μὴ ἐν τῇ πόλει δύο ἐπίσκοποι ὦσιν», ἀλλὰ ἔχουμε καὶ τὴν δημιουργία παράλληλης Ἐκκλησίας καὶ παράλληλης Συνόδου…

Οἱ τόσες Πανορθόδοξες συναντήσεις καὶ Διασκέψεις, ὅλος ὁ ἀγώνας δεκαετιῶν, στὸν ὁποῖο πρωτοστάτησε τὸ Οἰκουμενικὸ Πατριαρχεῖο γιὰ τὴν κατάργηση τῆς παράλληλης δικαιοδοσίας στὴ Διασπορὰ καὶ τὴν ἐπιστροφὴ στὴν κανονικὴ τάξη τινάχθηκε στὸν ἀέρα. Καὶ ὄχι μόνο αὐτό, ἀλλὰ συνέβη κάτι πολὺ χειρότερο: Μέχρι τώρα εἴχαμε παράλληλες δικαιοδοσίες μόνο στὴ Διασπορὰ^. τώρα μὲ τὴν οὐκρανικὴ «αὐτοκεφαλία» δημιουργήθηκε γιὰ πρώτη φορὰ παράλληλη δικαιοδοσία καὶ στὸ ἔδαφος τῶν Πατριαρχείων καὶ Αὐτοκεφάλων Ἐκκλησιῶν! Μὲ τὴν ἐκ τοῦ μὴ ὄντος δημιουργία «Αὐτοκέφαλης Ἐκκλησίας τῆς Οὐκρανίας», ἐνῶ ὑφίσταται ἀπὸ αἰώνων ἡ κανονικὴ Ἐκκλησία - ἀρχικὰ ὡς «Μητρόπολις Κιέβου καὶ πάσης Ρωσίας» καὶ ἀργότερα ὡς αὐτόνομη «Ἐκκλησία τῆς Οὐκρανίας» - τινάζεται στὸν ἀέρα ὅλη ἡ περὶ δικαιοδοσίας ἐκκλησιαστικὴ παράδοση καὶ τάξη. Πῶς θὰ συνεχίσει νὰ διεκδικεῖ τὸ Οἰκουμενικὸ Πατριαρχεῖο τὴ συμμόρφωση τῶν ἄλλων Ἐκκλησιῶν μὲ τὴν ἀρχαία παράδοση τῆς Ἐκκλησίας ὅταν τὸ Ἴδιο δημιούργησε παράλληλη δικαιοδοσία στὸ κανονικὸ ἔδαφος ἄλλου Πατριαρχείου; Πῶς θὰ ἀντιδράσει ὅταν θὰ ἀρχίσουν νὰ δημιουργοῦνται παράλληλες δικαιοδοσίες στὰ κανονικὰ ἐδάφη τῶν Αὐτοκεφάλων Ἐκκλησιῶν; Οἱ ἀσκοὶ τοῦ Αἰόλου ἄνοιξαν μὲ ὑπαιτιότητα, δυστυχῶς, καὶ εὐθύνη ἀποκλειστικὰ τοῦ Φαναρίου.

Στ. 1. ΟΥΚΡΑΝΙΑ: ΑΥΤΟΚΕΦΑΛΟ ἢ ΚΑΚΟΚΕΦΑΛΟ;

1. Ἡ ἔννοια τοῦ αὐτοκεφάλου εἶναι διττή: α) σὲ τοπικὸ ἐπίπεδο: πληρότητα στὴν κανονικὴ δικαιοδοσία τῆς τοπικῆς Ἐκκλησίας, χωρὶς καμία ἐξάρτηση ἀπὸ ἄλλο ἐκκλησιαστικὸ κέντρο, γι΄αὐτὸ καὶ εἶναι ἀπαραίτητη γιὰ τὴν ἐκχώρησή του ἡ σύμφωνη γνώμη τῆς Μητέρας Ἐκκλησίας (ἀπὸ τὴν ὁποία ἀποσπᾶται ἡ νέα Ἐκκλησία), καὶ β) σὲ πανορθόδοξο ἐπίπεδο: ἄμεση κοινωνία τῆς αὐτοκέφαλης Ἐκκλησίας μὲ τὴν οἰκογένεια τῶν Ὀρθοδόξων τοπικῶν Ἐκκλησιῶν, γι’ αὐτὸ καὶ εἶναι ἀναγκαία ἐπ’ αὐτοῦ ἡ πανορθόδοξη συμφωνία. Τὸ σημεῖο αὐτὸ εἶναι ἰδιαίτερα κρίσιμο, διότι ἀφορᾶ στὴν ἑνότητα τῆς ἀνὰ τὴν Οἰκουμένη Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας καὶ ὄχι σὲ ἕνα τμῆμα αὐτῆς. Συνεπῶς, ὅπως μία ἐλλειπής δικαιοδοσία δὲν συνιστᾶ αὐτοκεφαλία, κατὰ τὸν ἴδιο τρόπο καὶ μία αὐτοκεφαλία ποὺ προσβάλει τὴν πανορθόδοξη-οἰκουμενικὴ ἑνότητα τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας εἶναι ὄντως κακοκεφαλία...

2. Ἡ χορήγηση τοῦ αὐτοκεφάλου εἶναι μία κατ’ ἐξοχὴν ἐκκλησιαστικὴ πράξη μὲ πανορθόδοξη καὶ διαχρονικὴ σημασία, σπουδαιότητα καὶ συνέπειες. Γιὰ τὸ λόγο αὐτό, ἀπαιτεῖται ἀπὸ ὅλους μέγιστος σεβασμὸς καὶ ὄχι ἐργαλειοποίησή της γιὰ πολιτικοὺς ἢ γεωστρατηγικοὺς ἢ πολλῷ μᾶλλον γιὰ ἐμπαθεῖς (τιμωρητικοὺς ἢ ἐκδικητικοὺς) λόγους…

Δυστυχῶς ὅμως, ἐνῶ τὸ Οἰκουμενικὸ Πατριαρχεῖο ἐπικαλεῖται ἀποκλειστικὰ καὶ μόνο τὴν ἀνάγκη γιὰ θεραπεία τοῦ σχίσματος στὴν Οὐκρανία, εἶναι κοινὸ μυστικὸ ὅτι γιὰ τὴ χορήγηση τοῦ Αὐτοκεφάλου στὴν παροῦσα στιγμὴ πρυτάνευσαν λόγοι πολιτικοὶ (ἡ πρώην Πρόεδρος τῆς Οὐκρανίας ἰσχυρίζεται[24] ὅτι ἔγινε γιὰ νὰ ἐνισχυθεῖ στὶς ἐπικείμενες ἐκλογὲς τῆς 31.3.2019 ὁ Ποροσένκο, ὁ ὁποῖος στὶς δημοσκοπήσεις δὲν ὑπερβαίνει τὸ 13%!) ἢ γεωστρατηγικοὶ (μετατόπιση τῆς Οὐκρανίας στὰ συμφέροντα τῶν Δυτικῶν Δυνάμεων, ἐξ οὗ καὶ ἡ «κομβικῆς σημασίας στήριξη ἀπὸ τὶς ΗΠΑ», κατὰ τὸν νέο «προκαθήμενο» Ἐπιφάνιο, πρωτοφανὴς παρέμβαση γιὰ ἐκκλησιαστικὸ ζήτημα), ἐνῶ ἡ τιμωρία τῆς Μόσχα γιὰ τὴν κατὰ καιροὺς συμπεριφορά της ἤ, πολλῷ μᾶλλον, γιὰ τὴν ἀπουσία της ἀπὸ τὴ Σύνοδο τῆς Κρήτης εἶναι προφανὲς ὅτι ἔπαιξε καθοριστικὸ ρόλο στὶς πατριαρχικὲς ἐπιλογές.

Ἀσφαλῶς, σὲ κάθε ἀνακήρυξη αὐτοκεφαλίας συντρέχουν καὶ μὴ ἐκκλησιαστικοὶ λόγοι καὶ ὑπάρχει καὶ ἐξωεκκλησιαστικὸ ἐνδιαφέρον. Αὐτὸ εἶναι ἀναμενόμενο καὶ δὲν εἶναι ἀξιόμεμπτο. Τὸ πρόβλημα ὅμως εἶναι πολὺ σοβαρὸ ὅταν οἱ ἐξωεκκλησιαστικοὶ λόγοι καὶ παράγοντες πρυτανεύουν καὶ αὐτοὶ καθορίζουν καὶ τὸ timming καὶ τὴν κατεύθυνση τῶν ἐπιλογῶν τῶν ἐκκλησιαστικῶν ἡγετῶν μὲ παράλληλη περιφρόνηση τῆς πανορθόδοξης συνεννόησης καὶ σύμπραξης. Πιὸ συγκεκριμένα:

α) Δύο Προκαθήμενοι (ὁ Σερβίας καὶ ὁ Τσεχίας καὶ Σλοβακίας) σὲ ἐπίσημα κείμενά τους δημοσίευσαν, χωρὶς νὰ διαψευστεῖ ἀπὸ τὸν Οἰκουμενικό, ὅτι ὁ Πατριάρχης Βαρθολομαῖος εἶχε ὑποσχεθεῖ στὸν Μόσχας ἐνώπιον καὶ ἄλλων Προκαθημένων (Γενεύη-Ἰανουάριος 2016, πρὸ τῆς Συνόδου τῆς Κρήτης) ὅτι «δὲν θὰ πειράξει τὴν Οὐκρανία». Ἐπίσκοπος ποὺ διατηρεῖ ἄριστες σχέσεις καὶ ὑπερασπίζεται τὶς ἐπιλογὲς τοῦ Φαναρίου, εἶπε ὅτι, ὅπως τοῦ μετέφεραν ἀπὸ τὸ Πατριαρχεῖο: «Ἡ φράση τοῦ Οἰκουμε-νικοῦ στὸν Μόσχας ἦταν “ἔλα ἐσὺ στὴν Κρήτη καὶ δὲν θὰ πειράξω ἐγὼ τὴν Οὐκρανία” καὶ ἔτσι δέχθηκε ὁ Μόσχας νὰ ὁριστεῖ ἡ Κρήτη καὶ ὁ Ἰούνιος ὡς τόπος καὶ χρόνος συγκλήσεως τῆς Πανορθοδόξου. Ἀφοῦ, λοιπόν, δὲν ἦρθε ὁ Μόσχας στὴ Σύνοδο τῆς Κρήτης αἴρεται καὶ ἡ ὑπόσχεση-δέσμευση τοῦ Οἰκουμενικοῦ»! Εἶναι προφανὲς ὅτι οἱ ἐκκλησιαστικὲς ἐπιλογὲς ποὺ ἔχουν ὡς ὑπόβαθρο τέτοιου εἴδους συναλλαγὲς δὲν μπορεῖ νὰ ἔχουν καλὴ ἔκβαση, μὲ ὅσες, τάχα καί, πνευματικὲς προφάσεις (ἐνδιαφέρον γιὰ ἄρση τοῦ σχίσματος, ἱκανοποίηση δικαιώματος τοῦ Οὐκρανικοῦ λαοῦ κοκ) καὶ ἂν σερβιριστοῦν στὸ Λαὸ τοῦ Θεοῦ! Διερωτῶμαι, ἂν ἡ Μόσχα συμμετεῖχε στὴν Κρήτη, πῶς θὰ συμβιβαζόταν ἡ συνείδηση τοῦ Οἰκουμενικοῦ στὴν παράταση τοῦ σχίσματος; Δὲν θὰ ἀνησυχοῦσε, δὲν θὰ ἀλγοῦσε ὡς «Μητέρα Ἐκκλησία»; Ἢ, μήπως, θὰ συνέχιζε νὰ πολιτεύεται ὅπως τὰ προηγούμενα 25 χρόνια, μὴ ἐπεμβαίνοντας στὴν Οὐκρανία, γιατί στὴν Κρήτη θὰ εἶχε ἱκανοποιηθεῖ ἡ προκαθεδρία Του;

β) Ὅλες οἱ κατὰ τόπους Ὀρθόδοξες Ἐκκλησίες διαφωνοῦσαν κατηγορηματικὰ μὲ τὴ χορήγηση τῆς Αὐτοκεφαλίας. Πολλές, μάλιστα, ζήτησαν τὴ σύγκλιση Συνάξεως τῶν Προκαθημένων (π.χ. Πατριαρχεῖο Ἀντιοχείας, Σερβίας, Ἐκκλησία Πολωνίας, Τσεχίας καὶ Σλοβακίας κ.ἄ.). Γιατί, λοιπόν, δὲν συνεκλήθη Σύναξη γιὰ νὰ συζητηθεῖ πανορθοδόξως τὸ ζήτημα αὐτὸ καὶ νὰ ἀποφευχθοῦν οἱ βέβαιες καὶ καταστροφικὲς συνέπειες γιὰ τὴν οἰκουμενικὴ Ὀρθοδοξία;

Στ. 2. ΚΑΝΟΝΙΚΕΣ ΠΡΟΫΠΟΘΕΣΕΙΣ ΑΥΤΟΚΕΦΑΛΙΑΣ καί ΑΥΤΟΑΝΑΙΡΕΣΗ τοῦ ΟΙΚΟΥΜΕΝΙΚΟΥ ΠΑΤΡΙΑΡΧΕΙΟΥ

Γιὰ νὰ ἐπιτευχθεῖ ἡ Οὐκρανικὴ «αὐτοκεφαλία», δυστυχῶς, τὸ Οἰκουμενικὸ Πατριαρχεῖο αὐτοαναιρέθηκε! Ἄλλα ἔλεγε καὶ μὲ θέρμη ὑποστήριζε ἐπὶ δεκαετίες στὶς Πανορθόδοξες Διασκέψεις καὶ τὰ ἀκριβῶς ἀντίθετα ἔκανε στὴν Οὐκρανία.

Ὅλες οἱ Πανορθόδοξες Διασκέψεις, ὅλοι οἱ ἱστορικοὶ καὶ κανονολόγοι ποὺ εἶναι συνεργάτες καὶ στελέχη τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριαρχείου ἀκόμα καὶ ὁ ἴδιος ὁ Οἰκουμενικὸς Θρόνος μέχρι τὸν Ἀπρίλιο 2018 ὁμογνώμως καὶ ὁμοφώνως διακήρυτταν ὅτι ἡ ἐκκλησιαστικὴ παράδοση καὶ τάξη γιὰ τὴν ἀνακήρυξη τοῦ «αὐτοκεφάλου» μιᾶς Ἐκκλησίας προβλέπει τὰ ἑξῆς:

1. Ἔκφαση ἐπιθυμίας καὶ ὑποβολὴ αἰτήματος ἀπὸ τὴν Ἐκκλησία ποὺ θέλει τὴν αὐτοκεφαλία.

2. Σύμφωνη γνώμη τῆς μητέρας-Ἐκκλησίας, ἀπὸ τὴν ὁποία ἀποσπᾶται ἡ αἰτοῦσα τὸ αὐτοκέφαλο Ἐκκλησία.

3. Ὑπὸ τὴν εὐθύνη καὶ τὸ συντονισμὸ τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριαρχείου ἔναρξη ἐπαφῶν καὶ διαβουλεύσεων μὲ τὶς ἄλλες Ὀρθόδοξες Ἐκκλησίες, ὥστε νὰ ἐξασφαλιστεῖ ἡ συμφωνία πασῶν τῶν Ἐκκλησιῶν στὴν ἀπονομὴ τοῦ αὐτοκεφάλου.

Ὅπως καὶ στὸ α΄ μέρος τῆς συμβολῆς μας ἔτσι καὶ σὲ αὐτὴ τὴν ἑνότητα, θὰ ἀξιοποιήσουμε τὰ κείμενα συνεργατῶν καὶ στελεχῶν τοῦ Οἰκουμενικοῦ Θρόνου γιὰ τὸ ζήτημα τῆς διαδικασίας χορηγήσεως τοῦ Αὐτοκεφάλου.

1. Ἐξαιρετικὰ ἐνδιαφέρουσα καὶ μὲ πολὺ καλὴ τεκμηρίωση στὶς πηγὲς εἶναι ἡ σύντομη, ἀλλὰ περιεκτικὴ ἐργασία τοῦ καθηγητοῦ Βλ. Φειδᾶ, Τὸ “αὐτοκέφαλον” καὶ τὸ “αὐτονόμον” ἐν τῇ Ὀρθοδόξῳ Ἐκκλησίᾳ, ἐν Ἱεροσολύμοις 1979, σσ. 30. Ἡ μελέτη αὐτὴ συνετάγη κατόπιν αἰτήσεως τοῦ Πατριαρχείου Ἱεροσολύμων κατὰ τὴν Προσυνοδικὴ περίοδο, ἔτυχε ἐγκρίσεως ἀπὸ τὴν Ἱ. Σύνοδο τοῦ Πατριαρχείου καὶ ὑπεβλήθη «ὡς συμβολὴ» του στὴν Γραμματεία ἐπὶ τῆς Προπαρασκευῆς τῆς Ἁγίας καὶ Μεγάλης Συνόδου[25]. Λόγῳ τῆς σοβαρότητος τῆς μελέτης αὐτῆς παραθέτουμε ἐκτενῆ ἀποσπάσματα στὸ ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ Α΄ τῆς παρούσης ἐργασίας σ. 44-48 μὲ τίτλο «Ὅταν ὁ καθηγητὴς Βλ. Φειδᾶς “προφήτευε” τὶς συνέπειες τοῦ Οὐκρανικοῦ “αὐτοκεφάλου”».

2. Ὁ καθηγητὴς τῆς Θεολογικῆς Σχολῆς Χάλκης, Βασ. Σταυρίδης σημειώνει: «Ὁ πατριάρχης ἔχει ὁρισμένα δικαιώματα: … τῆς παροχῆς καὶ ἀναγνωρίσεως τοῦ αὐτονόμου, τοῦ αὐτοκεφάλου καὶ τῆς πατριαρχικῆς ἀξίας εἰς ἐκκλησιαστικάς περιοχὰς πρότερον τελούσας ὑπ’ αὐτὸν καὶ ἐχούσας τὰς πρὸς τοῦτο κανονικάς προϋποθέσεις, κατόπιν τῆς ὁμοφώνου γνώμης τῶν ἄλλων ἀδελφῶν ὀρθοδόξων Ἐκκλησιῶν»[26].

Δηλαδή, κατὰ τὸν Β. Σταυρίδη, οὐσιαστικὰ ὁ Οἰκουμενικὸς Πατριάρχης ἔχει ὑπὸ προϋποθέσεις τὸ δικαίωμα τῆς χορηγήσεως τοῦ αὐτοκεφάλου. Καὶ οἱ προϋποθέσεις εἶναι σαφεῖς: α) Χορηγεῖται «εἰς ἐκκλησιαστικάς περιοχὰς πρότερον τελούσας ὑπ’ αὐτὸν» καὶ β) «κατόπιν τῆς ὁμοφώνου γνώμης τῶν ἄλλων ἀδελφῶν ὀρθοδόξων Ἐκκλησιῶν». Δηλαδὴ, ἔχει τὸ δικαίωμα τοῦ εἶναι Αὐτὸν ἐκφραστὴν τῆς «ὁμοφώνου γνώμης τῶν ἄλλων ἀδελφῶν ὀρθοδόξων Ἐκκλησιῶν» καὶ ὄχι τὸ δικαίωμα τοῦ ἀποφασίζειν ἀντίθετα πρός τὴ «γνώμη τῶν ἄλλων ἀδελφῶν ὀρθοδόξων Ἐκκλησιῶν»!

3. Ὁ Οἰκουμενικὸς Πατριάρχης Ἀθηναγόρας σὲ ἐπιστολή του πρὸς τὸν Πατριάρχη Βουλγαρίας Κύριλλο (27.7.1961) γράφει: «ἐν τῇ πεποιθήσει βεβαίως καὶ προσδοκίᾳ ὅτι ἐν τῇ ἀποφάσει ἡμῶν ταύτῃ ἔξομεν, κατὰ τὰ πρόσθεν γεγονότα ὁμογνώμονας καὶ συμψήφους καὶ τοὺς λοιποὺς Μακαριωτάτους καὶ Τιμιωτάτους Πατριάρχας καὶ Προέδρους τῶν Ὀρθοδόξων Αὐτοκεφάλων Ἐκκλησιῶν»[27].

4. Ὁ Μητρ. Περγάμου Ἰωάννης (Ζηζιούλας) ὡς πρόεδρος τῆς Διορθοδόξου Προπαρασκευαστικῆς Διάσκεψης (Γενεύη, 9-17.12.2009): «Ἐφ’ ὅσον ὁ Οἰκουμενικός Πατριάρχης ἐξασφαλίζει τήν συναίνεσιν τῶν κατά Τόπους Αὐτοκεφάλων Ὀρθοδόξων Ἐκκλησιῶν, διά τῆς λήψεως ἐγγράφου συναινέσεώς τους, δύναται νά ὑπογράψῃ μόνος του τόν Πατριαρχικόν Τόμον … ἄν ὑπογράψῃ μόνον ὁ Οἰκουμενικός Πατριάρχης τόν Τόμον τοῦ Αὐτοκεφάλου οὐδόλως ὑποβαθμίζεται ἡ πανορθόδοξος συναίνεσις, ἀφοῦ κατά τά ἤδη ἀποφασισθέντα θά πρέπει ἐκ τῶν προτέρων νά ἔχῃ δοθῇ ἡ συναίνεσις πάντων τῶν προκαθημένων‧ καί φυσικά καί τοῦ προκαθημένου τῆς Ἐκκλησίας-Μητρός… Ὁ Οἰκουμενικός Πατριάρχης ἔχει συντονιστικόν ἔργον καί δύναται νά ἐκφράζῃ τήν γνώμην ὅλης τῆς Ὀρθοδοξίας. Καί τό κάνει ἀφοῦ συνεννοηθῇ μέ τούς ἄλλους Προκαθημένους. Αὐτό δέν ἔχει καμμία σχέση μέ παπικά πρωτεῖα. Ὁ Πάπας ἐκφράζει τήν γνώμην του, δέν ἐρωτάει τούς ἄλλους. Ὁ Οἰκουμενικός Πατριάρχης ζητεῖ νά ἐξασφαλίσῃ τήν γνώμην τῶν ἄλλων καί αὐτήν ἐκφράζει»[28]. Δυστυχῶς τίποτα ἀπὸ τὰ ἀνωτέρω δὲν τήρησε ὁ πατριάρχης στὸ Οὐκρανικὸ! Ἂν τά τηροῦσε δὲν θὰ ὑπῆρχε κανένα ζήτημα…

5. Ἡ «Διορθόδοξη Προπαρασκευαστικῆς Ἐπιτροπὴ» (Σαμπεζύ, 9-17.12.2009) ἀναφορικὰ μὲ τὸ ζήτημα «Τὸ Αὐτοκέφαλον καὶ ὁ τρόπος ἀνακηρύξεως αὐτοῦ», «ἐνέκρινε τὸ κάτωθι κείμενον: 3γ) Ἐκφράζων τὴν συγκατάθεσιν τῆς Ἐκκλησίας-μητρὸς καὶ τὴν πανορθόδοξον συναίνεσιν ὁ Οἰκουμενικὸς Πατριάρχης ἀνακηρύσσει ἐπισήμως τὸ αὐτοκέφαλόν τῆς αἰτησαμένης Ἐκκλησίας διὰ τῆς ἐκδόσεως τοῦ Τόμου τῆς Αὐτοκεφαλίας. Ὁ Τόμος οὗτος ὑπογράφεται ὑπὸ τοῦ Οἰκυμενικοῦ Πατριάρχου, συμμαρτυρούντων ἐν αὐτῷ διὰ τῆς ὑπογραφῆς αὐτῶν τῶν Μακαριωτάτων Προκαθημένων τῶν ἁγιωτάτων Ὀρθοδόξων Ἐκκλησιῶν, πρὸς τοῦτο προσκαλουμένων ὑπὸ τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριάρχου»[29].

Τὸ γεγονὸς ὅτι, τελικά, τὸ ζήτημα τοῦ αὐτοκεφάλου δὲν προωθήθηκε στὴν «Ἁγία καὶ Μεγάλη Σύνοδο», διότι οἱ Ἐκκλησίες δὲν συμφώνησαν στὸν τρόπο ὑπογραφῆς, δὲν μειώνει τὴ σπουδαιότητά του, ὡς ἐγκριθὲν κείμενο ποὺ ἐκφράζει τὴν πανορθόδοξη πράξη καὶ παράδοση.

6. Στὰ ἐπίσημα κείμενα («συμβολὲς») τοῦ ἰδίου τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριαρχείου, σύμφωνα μὲ τὸν ἀείμνηστο Μητροπολίτη Ἐλβετίας Δαμασκηνὸ (Παπανδρέου)[30], «προβάλλεται ἡ κανονικὴ ἀρχὴ τῆς ὁμοφωνίας πασῶν τῶν Ὀρθοδόξων Ἐκκλησιῶν ὡς ἡ μόνη κανονικῶς καὶ «ἐκκλησιαστικῶς» κατωχυρωμένη διαδικασία ἀνακηρύξεως τοῦ αὐτοκεφάλου». Τὴν ἄποψη αὐτὴ τοῦ Οἰκουμενικοῦ συμμερίστηκαν καὶ οἱ «συμβολὲς» τοῦ Πατριαρχείου Ἀλεξανδρείας, τοῦ Ἱεροσολύμων καὶ τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος, ἐνῶ γιὰ τὶς Ἐκκλησίες τῆς Ρωσίας, καὶ τῆς Ρουμανίας «ἡ ὡς ἄνω κανονικὴ παράδοσις καὶ πράξις εἶναι ἐνδεικτικὴ βεβαίως τῆς ἀνάγκης συμφωνίας πασῶν των Αὐτοκεφάλων Ἐκκλησιῶν, ἀλλὰ δὲν ἀποτελεῖ ὁπωσδήποτε καὶ τὴν ἀναγκαίαν προϋπόθεσιν διὰ τὴν μονομερῆ ὑπὸ τινὸς Αὐτοκεφάλου Ἐκκλησίας ἀνακήρυξιν τμήματος τῆς δικαιοδοσίας αὐτῆς ὡς Αὐτοκεφάλου Ἐκκλησίας» (σ. 131)

Ἐπίσης, συνεχίζει ὁ Μητρ. Δαμασκηνός, σύμφωνα μὲ τὶς «συμβολὲς» τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριαρχείου, τοῦ Ἀλεξανδρείας, τοῦ Ἱεροσολύμων καὶ τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος, «ἡ κανονικὴ ἁρμοδιότης ἀνακηρύξεως τοῦ αὐτοκεφάλου Ἐκκλησίας τινὸς ἀνήκει εἰς τὴν Οἰκουμενικὴν Σύνοδον καὶ κατ’ ἀκολουθίαν εἰς τὴν Πανορθόδοξον Σύνοδον ἢ τουλάχιστον εἰς τὴν σύμφωνον ἀπόφασιν ἢ συναίνεσιν πασῶν των κατὰ τόπους Ὀρθοδόξων Ἐκκλησιῶν» (σ. 132).

Γιὰ τὶς ἴδιες Ἐκκλησίες (Οἰκουμενικὸν Πατριαρχεῖον, Πατριαρχεῖον Ἀλεξανδρείας, Πατριαρχεῖον Ἱεροσολύμων, Ἐκκλησία τῆς Ἑλλάδος) «ἡ κίνησις τῆς κανονικῆς διαδικασίας διὰ τὴν ἔκφρασιν τῆς συναινέσεως τῶν Ὀρθοδόξων Ἐκκλησιῶν διὰ τὴν ἀνακήρυξιν τοῦ αὐτοκεφάλου ἀνήκει, ὑπὸ τὴν προϋπόθεσιν βεβαίως τῆς ἐκδηλουμένης συμφωνίας τῆς ἐξ ἧς ἀποσπᾶται Αὐτοκεφάλου Ἐκκλησίας καὶ συνδρομῆς τῶν λοιπῶν κανονικῶν ὅρων, εἰς τὸ τιμώμενον διὰ τῶν πρώτων ἐν τῇ κανονικῇ τάξει πρεσβειῶν τιμῆς Οἰκουμενικὸν Πατριαρχεῖον, συμφώνως πρὸς τὴν ὁμόφωνον κανονικὴν παράδοσιν καὶ πράξιν» (σ. 132).

Ἀντίθετα στὶς «συμβολὲς» τῶν Ἐκκλησιῶν τῆς Ρωσίας καὶ τῆς Ρουμανίας «προβάλλεται ὡς δικαίωμα τῆς Ἐκκλησίας, ἐξ ἧς ἀποσπᾶται ἡ ὡς αὐτοκέφαλος ἀνακηρυσσομένη Ἐκκλησία νὰ κινῇ τὴν κανονικὴν διαδικασίαν ἐκ τῶν ὑστέρων συναινέσεως τῶν Ὀρθοδόξων Ἐκκλησιῶν εἰς τὴν ἤδη ὑπ’ αὐτῆς γενομένην ἀνακήρυξιν» (σ. 133).

Εἶναι προφανὲς ὅτι ἡ διαδικασία ποὺ ἀκολουθήθηκε στὴν ἀνακήρυξη τοῦ οὐκρανικοῦ «αὐτοκεφάλου» δὲν εἶναι καθόλου συνεπὴς μὲ ὅσα ἐπὶ σειρὰ ἐτῶν καὶ ἐνώπιον διορθοδόξων συναντήσεων πρέσβευε καὶ ὑποστήριζε τὸ Οἰκουμενικὸ Πατριαρχεῖο ὡς ἐκκλησιαστικὴ πράξη καὶ παράδοση. Δυστυχῶς τὸ Οἰκουμενικὸ Πατριαρχεῖο υἱοθέτησε στὴν πράξη τὴν πιὸ ἀκραία ἔκφραση τῶν προτάσεων τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ρωσίας, τὶς ὁποῖες τότε, καταδίκαζε…

Σημειώνουμε μὲ ἰδιαίτερη ἔμφαση: σὲ ὅλα τά ἐπίσημα κείμενα τόσο τὸ Οἰκουμενικὸ Πατριαρχεῖο καὶ τὰ στελέχη Του, ὅσο καὶ οἱ ἄλλες Ἐκκλησίες ποὺ ὁμογνωμοῦν μὲ Αὐτὸ ὅταν ἀναφέρονται στὴν πανορθόδοξη συμφωνία ὡς προϋπόθεση sine qua non γιὰ τὴ χορήγηση αὐτοκεφαλίας, ἀναφέρουν ρητῶς ὅτι αὐτὴ ἦταν ἡ πράξη τῆς ἐκκλησιαστικῆς παράδοσης. Δηλαδή, μὲ τὸ νὰ ἐξασφαλίσει τὴν πανορθόδοξη συμφωνία τὸ Οἰκουμενικὸ Πατριαρχεῖο πρὶν ἀπὸ τὴν ἔκδοση τοῦ Τόμου Αὐτοκεφαλίας, δὲν προβαίνει σὲ κάποια «παραχώρηση» ἢ «ἐκχώρηση δικαιώματός» Του στὴν κοινότητα τῶν Ὀρθοδόξων Ἐκκλησιῶν, ὅπως κάποιοι ἐσφαλμένα ὑποστηρίζουν, ἀλλὰ ἐφαρμόζει τὴν οὐσία τοῦ συνοδικοῦ πολιτεύματος τῆς Ὀρθοδοξίας, στὸ ὁποῖο ἐντάσσονται καὶ λειτουργοῦν τὰ «πρεσβεῖα τιμῆς» ποὺ Αὐτὸ διαθέτει[31].

Ζ. ΚΑΘΟΡΙΣΤΙΚΑ ΕΡΩΤΗΜΑΤΑ

Κατόπιν ὅλων τῶν ἀνωτέρω τίθενται ὁρισμένα καίριας σπουδαιότητος ἐρωτήματα:

1. ΠΑΝΟΡΘΟΔΟΞΗ ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΑ: Γιατί τὸ Οἰκουμενικὸ Πατριαρχεῖο ἀπέφυγε καὶ ἀποφεύγει τὴ διορθόδοξη συνεργασία καὶ σύμπραξη, τὴν ὁποία ζητοῦν ὅλοι οἱ προκαθήμενοι τῶν Αὐτοκεφάλων Ἐκκλησιῶν, γιὰ τὴν ἀντιμετώπιση καί λύση τοῦ Οὐκρανικοῦ; Γιατί περιφρονοῦνται τόσο πολὺ οἱ Ὀρθόδοξοι Προκαθήμενοι; Γιατί δὲν ἔφερε τὸ Οὐκρανικὸ σχῖσμα στὴν «Πανορθόδοξη» Σύνοδο τῆς Κρήτης γιὰ νὰ ἀντιμετωπιστεῖ τὸ πρόβλημα τοῦ σχίσματος ἀπὸ κοινοῦ; Γιατί δὲν συγκάλεσε Σύναξη Προκαθημένων; Ὁ Πατριάρχης Βαρθολομαῖος ἔχει χαρακτηριστεῖ ὡς «ὁ Πατριάρχης τοῦ διαλόγου»! Γιατί στὸ Οὐκρανικὸ ἀρνεῖται τὸ διάλογο;

2. ΑΥΤΟΧΕΙΡΟΤΟΝΗΤΟΙ: Μὲ ποιὸ κανονικὸ τρόπο θεραπεύθηκε (;) ἡ ἔλλειψη ἀποστολικῆς διαδοχῆς τῆς ὁμάδος τῶν αὐτοχειροτόνητων τοῦ Μακαρίου (περίπου τὸ 30% τοῦ συνόλου τῶν ἐπισκόπων τῆς νέας «αὐτοκέφαλης» Ἐκκλησίας!); Σὲ παρόμοια περίπτωση (παλαιοημερολογῖτες στὶς ΗΠΑ) τὸ Οἰκουμενικὸ Πατριαρχεῖο τοὺς (ἀνα)χειροτόνησε. Στὴν Οὐκρανία γιατί δὲν ἐφάρμοσε τὴν ἴδια κανονικῶς ἐνδεδειγμένη πρακτική; Ὅσες τοπικὲς Ἐκκλησίες ἀποδεχθοῦν τὰ τετελεσμένα, δὲν φρίττουν στὸ ἐνδεχόμενο, ἢ ὀρθότερα, στὴ βεβαιότητα, ὅτι θὰ ἀναγκαστοῦν κάποια στιγμὴ νὰ συλλειτουργήσουν μὲ ἀχειροτόνητους «ἐπισκόπους»[32]; Δὲν τρέμουν οἱ συνειδήσεις τους; Ἐπισημαίνεται μὲ ἰδιαίτερη ἔμφαση ὅτι ὡς «αὐτοχειροτόνητους» τούς χαρακτηρίζει καὶ ὁ ἐκ τῶν κορυφαίων Ἱεραρχῶν τοῦ Οἰκουμενικοῦ Θρόνου ὁ ἀείμνηστος Σάρδεων Μάξιμος!

3. Ὅλες οἱ Ὀρθόδοξες Ἐκκλησίες, ἀκόμα καὶ τὸ Οἰκουμενικὸ Πατριαρχεῖο σὲ ἐπίσημα κείμενά Του καὶ σὲ μελέτες τὰ στελέχη Του ἔχουν δεχθεῖ ὅτι σύμφωνα μὲ τὴν κανονικὴ παράδοση, γιὰ τὴ χορήγηση αὐτοκεφαλίας εἶναι ἀπαραίτητη ἡ σύμφωνη γνώμη τῶν τοπικῶν Ἐκκλησιῶν. Στὴν παροῦσα περίπτωση ὑπῆρξε πανορθόδοξη διαφωνία στὴν ἐπιλογὴ τοῦ Οἰκουμενικοῦ! Γιατί περιφρονήθηκε ἀπολύτως ἡ ἀντίθεση ὅλων τῶν Ὀρθοδόξων Ἐκκλησιῶν στὴ χορήγηση τοῦ αὐτοκεφάλου; Πῶς νομιμοποιεῖται ὁ Οἰκουμενικὸς νὰ ἐνεργεῖ ἀντίθετα καὶ ὑπὲρ ἄνω τῆς πανορθόδοξης συνείδησης;

4. Ἦταν εὐχάριστη καὶ κολακευτική γιὰ τὴν εἰκόνα τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας καὶ τιμητική γιὰ τὸ κῦρος τῆς Πρωτόθρονης Ἐκκλησίας τῆς Κωνσταντινουπόλεως ἡ τελετὴ «ἐνθρονίσεως» τοῦ Ἐπιφανίου (3.2.2019), κατὰ τὴν ὁποία ἀπουσίασαν ὅλες οἱ Ὀρθόδοξες Ἐκκλησίες; Ποιὸς φταίει γιὰ τὸ κατάντημα αὐτὸ;

5. Ὑπάρχει ἱστορικὸ καὶ κανονικὸ προηγούμενο, ὅλες οἱ Τοπικὲς Ὀρθόδοξες Ἐκκλησίες νὰ ἐπιμένουν νὰ μὴ δοθεῖ τὸ αὐτοκέφαλο καὶ ὅμως τὸ Πατριαρχεῖο νὰ προχωρεῖ στὴν χορήγηση;

6. Ὑπάρχει ἱστορικὸ καὶ κανονικὸ προηγούμενο ἀπόδοσης «αὐτοκεφαλίας», τὴν στιγμὴ ποὺ ἡ τοπικὴ Ἐκκλησία, ἡ ἀναγνωρισμένη ἀπὸ ὅλες τὶς τοπικὲς Ὀρθόδοξες Ἐκκλησίες μόνο αὐτὴ ὡς κανονικὴ, ὄχι μόνο δὲν τὸ ἐπιθυμεῖ ἀλλὰ κατηγορηματικά τό ἀρνεῖται καὶ δὲν συμμετέχει; Εἶναι δυνατὸν νὰ περιφρονηθοῦν ἐντελῶς οἱ 300.000 ὑπογραφὲς[33] Οὐκρανῶν Ὀρθοδόξων ποὺ ἐπιδόθηκαν στὸ Οἰκουμενικὸ Πατριαρχεῖο μὲ τὶς ὁποῖες ζητοῦσαν νὰ μὴν ἀποδοθεῖ αὐτοκεφαλία;

7. Ὑπάρχει ἱστορικὸ καὶ κανονικὸ προηγούμενο δημιουργίας ὡς «αὐτοκέφαλης» Ἐκκλησίας, μιᾶς ἄλλης «ἐκκλησίας», παράλληλα μὲ τὴν Ἐκκλησία πού εἶναι ἀναγνωρισμένη ὡς κανονικὴ ἀπὸ ὅλες τὶς τοπικὲς Ὀρθόδοξες Ἐκκλησίες;

8. Ὑπάρχει ἱστορικὸ καὶ κανονικὸ προηγούμενο ἕνα συνονθύλευμα καθηρημένων, αὐτοχειροτόνητων, σχισματικῶν μὲ μία πράξη νὰ ἀποκαθίσταται, νὰ συγκροτεῖται σὲ «ἑνωτικὴ σύνοδο» καὶ ταυτόχρονα νὰ λαμβάνει «αὐτοκεφαλία» — ἀξιοζήλευτη ὡς fast track διαδικασία! — ἐνῶ οἱ κανονικοὶ ἐπίσκοποι, πού συγκροτοῦν κανονικὴ Σύνοδο ἡ ὁποία ἐκφράζει τὴν κανονικὴ Ἐκκλησία νὰ περιφρονοῦνται ἐντελῶς;

9. Τί ἐχέγγυα ἀξιοπιστίας, σοβαρότητας καὶ ἐκκλησιαστικοῦ ἤθους παρέχουν σχισματικοὶ καὶ αὐτοχειροτόνητοι, ὥστε ἀμέσως μόλις «ἀποκαταστάθηκαν» (;) στὴν ἐκκλησιαστικὴ κοινωνία νὰ ἐξυψωθοῦν καὶ νὰ τιμηθοῦν μὲ αὐτοκεφαλία; Γιατί τόση πρεμούρα καὶ βιασύνη γιὰ τὴν ἀπόδοση τῆς ὕψιστης ἐκκλησιαστικὰ βαθμίδας; Ἂν ἡ ἐκκλησιαστικὴ τάξη ἀπὸ τὴν ἀποστολικὴ, ἀκόμα, ἐποχὴ θέλει τὸν ἐπίσκοπον «μὴ νεόφυτον, ἵνα μὴ τυφωθεὶς εἰς κρίμα ἐμπέσῃ τοῦ διαβόλου^. δεῖ δὲ καὶ μαρτυρίαν καλὴν ἔχειν ἀπὸ τῶν ἔξωθεν, ἵνα μὴ εἰς ὀνειδισμὸν ἐμπέσῃ καὶ παγίδα τοῦ διαβόλου». (1 Τιμ. 3, 6-7) πόσῳ μᾶλλον κινδυνεύουν ἀπὸ «τῦφο» καί «ὀνειδισμὸν… καὶ παγίδα τοῦ διαβόλου» αὐτοὶ ποὺ ἀνατράφηκαν καὶ ἀνδρώθηκαν ἐκκλησιαστικά καί πνευματικὰ σὲ σχίσμα (25ετές σχίσμα!) καὶ σὲ σχῖσμα «χειροτονήθηκαν»; Οὔτε τυπικὴ συγγνώμη δὲν ζήτησαν! Δὲν εἶναι βέβαιο ὅτι θὰ ὑπάρξουν οἱ κίνδυνοι ποὺ θέλουν νὰ προλάβουν οἱ ἱεροὶ κανόνες (Ἀποστολικὸς-80 «Τὸν ἐξ ἐθνικοῦ βίου προσελθόντα, καὶ βαπτισθέντα, ἢ ἐκ φαύλης διαγωγῆς, οὐ δίκαιόν ἐστι πάραυτα προχειρίζεσθαι ἐπίσκοπον· ἄδικον γάρ, τὸν μηδέπω πεῖραν ἐπιδειξάμενον, ἑτέρων εἶναι διδάσκαλον», βλ. καί Α-2, Λαοδικείας-3, Ἁγ. Κυρίλλου-4); Γιατί τὸ Πατριαρχεῖο ἔσπευσε ἀμέσως νὰ τοὺς χορηγήσει τὴν ὕψιστη ἐκκλησιαστικὴ βαθμίδα τῆς Αὐτοκεφαλίας καὶ δὲν τοὺς ἄφησε γιὰ λίγο καιρὸ ἐν ὑποταγῇ ὑπὸ τὸ ὠμοφόριό Του ὥστε ἀσκούμενοι στὴν ὑπακοή καὶ τὴν ταπείνωση νὰ ἀναρρώσουν πνευματικὰ ἀπὸ τὸ σχῖσμα, νὰ καλλιεργήσουν ἐκκλησιαστικὸ ἦθος ἀποτινάσσοντας τὸν ἐγωισμὸ, τὴ γεννεσιουργὸ αἰτία τοῦ σχίσματος; Μήπως οἱ ἐνδιαφερόμενοι πρώην (;) σχισματικοὶ δὲν τὸ δέχθηκαν; Ἀλλὰ τότε δέν ἀξίζουν τὴν τιμὴ τῆς Αὐτοκεφαλίας!

10. Εἶναι δυνατὸν οἱ ἐν Κωνσταντινουπόλει πρωτεργάτες τοῦ «αὐτοκεφάλου» νὰ χαίρονται καὶ νὰ καυχῶνται ἐν Κυρίῳ γιὰ τὸ ἐκκλησιαστικὸ-ἐκκλησιολογικό ἦθος τοῦ ἀνθρώπου πού ἐξύψωσαν σὲ «προκαθήμενο»; Ἐνδεικτικό: Δέκα μέρες μετὰ τὴν παραλαβὴ τοῦ «Τόμου» ὁ νέος «προκαθήμενος» Ἐπιφάνιος μαζὶ μὲ τὸν πρόεδρο Ποροσένκο ἔκαναν τὰ ἀποκαλυπτήρια μνημείου πρὸς τιμὴν τοῦ καθηρημένου ἱερέα, αὐτοχειροτόνητου «ἀρχιεπισκόπου», καὶ αὐτοανακηρυγμένου «Μητροπολίτου Κιέβου» Vasyl Lypkivsky; Τέτοιο ἐκκλησιαστικὸ ἦθος! Ἀναλυτικλότερα βλ. ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ Β΄ (σ. 49-55) τῆς παρούσης ἐργασίας.

11. Ἐφ’ ὅσον ὁ ἀναγνωριζόμενος ἀπὸ ὅλες τὶς Ὀρθόδοξες Ἐκκλησίες κανονικὸς Μητροπολίτης Κιέβου Ὀνούφριος δὲν ἐκοιμήθη, δὲν παραιτήθηκε, δὲν ἀπουσίασε ἀδικαιολόγητα ἑξάμηνο ἀπὸ τὴν ἐπαρχία του, δὲν καταδικάστηκε γιὰ κανονικὸ παράπτωμα, πῶς ἐκλέγεται ὡς «Μητροπολίτης Κιέβου» κάποιος ἄλλος ἐπίσκοπος; Δὲν ἀπαγορεύεται αὐτὸ ἀπὸ τὸν ΑΒ-16 ποὺ διακελεύει «Διὰ τὰς φιλονεικίας τε καὶ ταραχάς, τὰς ἐν τῇ τοῦ Θεοῦ ἐκκλησίᾳ συμβαινούσας, καὶ τοῦτο ὁρίσαι ἀναγκαῖόν ἐστι· τό, μηδενὶ τρόπῳ ἐπίσκοπον καταστῆναι ἐν τῇ ἐκκλησίᾳ, ἧς ἔτι ὁ προεστὼς ζῇ καὶ ἐν τῇ ἰδίᾳ συνίσταται τιμῇ, εἰμὴ αὐτὸς ἑκὼν τὴν ἐπισκοπὴν παραιτήσεται. Χρὴ γὰρ πρότερον τὴν αἰτίαν τοῦ μέλλοντος τῆς ἐπισκοπῆς ἐκδιώκεσθαι, κανονικῶς ἐξεταζομένην, εἰς πέρας ἄγεσθαι, εἶθ᾿ οὕτω, μετὰ τὴν αὐτοῦ καθαίρεσιν, ἕτερον ἀντ᾽ αὐτοῦ εἰς τὴν ἐπισκοπὴν προβιβάζεσθαι»;

12. Τὸ ἴδιο ἰσχύει καὶ γιὰ τοὺς ἄλλους ἐπισκόπους τῆς κανονικῆς καὶ ἀναγνωρισμένης ἀπὸ ὁλόκληρη τὴν Ὀρθοδοξία Ἐκκλησίας: ἀφοῦ δὲν παραιτήθηκαν, δὲν ἀπεβίωσαν, δὲν καταδικάστηκαν, πῶς τὸ Οἰκουμενικὸ Πατριαρχεῖο ἀναγνώρισε στὴ θέση τους ἄλλους ἐπισκόπους καὶ μάλιστα, πρώην (;) σχισματικούς;

13. Βάσει ποίας κανονικῆς διατάξεως ὁ Οἰκουμενικὸς Πατριάρχης[34] ἀπαιτεῖ ἀπὸ τὸν ἀναγνωριζόμενο ἀπὸ ὅλη τὴν Ὀρθοδοξία ὡς κανονικὸ «Μητροπολίτη Κιέβου» νὰ πάψει νὰ ἀποκαλεῖται μὲ τὸν κανονικό του τίτλο, τὸν ὁποῖο ἀναγνωρίζουν ὅλες οἱ Ὀρθόδοξες Ἐκκλησίες;

14. Ἀκόμα καὶ ἂν ὑποθέσουμε ὅτι μὲ τὴν προβλεπόμενη κανονικὴ διαδικασία ἀποκαταστάθηκαν οἱ σχισματικοί τοῦ Φιλαρέτου, ἐν οἷς καὶ ὁ νέος «προκαθήμενος» Ἐπιφάνιος, πῶς ἀνυψώθηκε ἀμέσως σὲ Μητροπολίτη Κιέβου περιφρονώντας τὸν κανονικῶς κυρίαρχο Μητροπολίτη Ὀνούφριο; Δὲν πρόκειται γιὰ σαφῆ περιφρόνηση τοῦ Α-8 ὁ ὁποῖος ἀπαγορεύει τὴν τοποθέτηση τῶν πρώην σχισματικῶν ἐπισκόπων σὲ θέσεις πού ὑπάρχουν κανονικοὶ ἐπίσκοποι;

15. «ΕΝΩΤΙΚΗ» ΣΥΝΟΔΟΣ: Πόσο «ἑνωτικὴ» ἦταν ἡ σύνοδος τῆς 15.12.18 στὸ Κίεβο ὅταν δὲν συμμετεῖχε οὔτε ἕνας ἐπίσκοπος τῆς πανορθοδόξως ἀναγνωρισμένης ὡς μοναδικῆς κανονικῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας τῆς Οὐκρανίας (μὲ 90 ἐπισκόπους, 12.500 ἱερεῖς, 5.000 μοναχοὺς καὶ ἑκατομμύρια πιστούς); Σημειώνεται ὅτι οἱ δύο ἐπίσκοποι τῆς κανονικῆς Ἐκκλησίας (Βίνιτσας Συμεὼν καὶ Περιεσλὰβ Ἀλέξανδρος) εἶχαν τὴν παραμονὴ τῆς «συνόδου» “μεταπηδήσει” στὴ δικαιοδοσία τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριαρχείου[35].

16. Κατὰ πόσο εἶναι σύμφωνη μὲ τοὺς ἱεροὺς κανόνες ἡ ἀπόφαση τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριαρχείου νὰ δεχθεῖ ἀρχιερεῖς ἄλλης Ἐκκλησίας ἄνευ ἀπολυτηρίου γράμματος καὶ χωρὶς τὴν ἄδεια τοῦ κυριάρχου-κανονικοῦ Πατριάρχου τους; Οἱ κανόνες Ἀποστολικὸς-14, -15, Α-16, Σαρδικῆς-15, Καρθαγένης -63(54) τὸ ἀπαγορεύουν κατη-γορηματικά.

17. Βάσει ποίου κανόνα μία Αὐτόνομη Ἐκκλησία, μὲ ἰδιαίτερα ἔντονη ἐκκλησιαστικὴ ζωὴ (χιλιάδες ἐνορίες, χιλιάδες μοναχοὺς καὶ ἑκατομμύρια πιστῶν), ποὺ μέχρι σήμερα ἀναγνωριζόταν ἀπὸ ὅλες τὶς Ὀρθόδοξες Ἐκκλησίες ὅτι αὐτὴ καὶ μόνο αὐτὴ ἐκφράζει τὸ σύνολο τῶν Ὀρθοδόξων τῆς Οὐκρανίας, «ἐξαφανίζεται» ἀπὸ τὸν ἐκκλησιαστικὸ χάρτη γιὰ νὰ δημιουργηθεῖ χῶρος νὰ ἱδρυθεῖ μία «νέα» Ἐκκλησία;

18. Βάσει ποίου κανόνα μία κανονικὴ Ἐκκλησία ὑποχρεοῦται νὰ συμμετάσχει στὴν ἵδρυση μιᾶς «ἄλλης» Ἐκκλησίας; Βάσει ποίου κανόνα μία κανονικὴ Ἐκκλησία ὑποχρεοῦται νὰ ζητήσει αὐτοκεφαλία παρὰ τὴ θέλησή της; Καὶ ἂν δὲν συμμορφωθεῖ μὲ τὶς ἀνωτέρω ἐπιταγὲς χάνει τὸ status της καὶ ὑποβιβάζεται σὲ «ἐθνικὴ» Ἐκκλησία ποὺ καλύπτει τὶς πνευματικὲς ἀνάγκες μόνο τῶν ρωσόφωνων, ρωσόφιλων κοκ καὶ ὄχι ὅλων τῶν πιστῶν; Αὐτὴ τὴ στρεβλὴ «ἐκκλησιολογία» δὲν μαχόταν ἐπὶ δεκαετίες ὁ Οἰκουμενικὸς Θρόνος στὴ Διασπορά; Δὲν εἶναι προκλητικὴ ἀσυνέπεια, ἐπειδὴ αὐτὸ βολεύει στὴν Οὐκρανία, σ’ αὐτὸ νὰ στηριχθεῖ, τὸ ὁποῖο μέχρι χθὲς καταδίκαζε;

19. Κατὰ πόσο νομιμοποιεῖται ἀπὸ κανονικῆς ἀπόψεως ὁ Οἰκουμενικὸς Πατριάρχης νὰ ἐνεργεῖ ἐκκλησιαστικὲς πράξεις ὑπερορίως (σὲ κανονικὸ ἔδαφος ἄλλης ἐκκλησια-στικῆς δικαιοδοσίας[36]); Ἂν αὐτὸ δὲν εἶναι εἰσπήδηση, τότε, τί εἶναι;

20. ΑΥΤΟΚΕΦΑΛΙΑ ΣΤΟ ΚΡΑΤΟΣ ἢ ΣΤΗΝ ΕΚΚΛΗΣΙΑ; Ὁ Οἰκουμενικὸς στὴν ἐπιστολή του πρὸς τὸν Μητροπολίτη Κιέβου Ὀνούφριο (τῆς 12.10.2018) γράφει ὅτι τὸ Πατριαρχεῖο «ἀπεφάσισεν ὁμοφώνως, ἳνα ἀπονείμῃ καθεστὼς αὐτοτελοῦς ἐσωτερικῆς διαρθρώσεως, ἤτοι «αὐτοκεφαλίαν», εἰς τὸ κράτος τῆς Οὐκρανίας»[37]! Ἀπὸ πότε τὸ «αὐτοκέφαλο» χορηγεῖται στὸ κράτος καὶ ὄχι στὴ Ἐκκλησία; Ἦταν λάθος πού διέλαθε ἢ μήπως, δείχνει τὸ βαθμὸ τοῦ ἐκκλησιολογικοῦ ἀδιεξόδου των ἐνεργειῶν τοῦ Φαναρίου; Σημειώνουμε μὲ ἔμφαση τό αὐτονόητο: τὸ Αὐτοκέφαλο δίδεται στὴν τοπικὴ Ἐκκλησία καὶ ὄχι στὸ ἀνεξάρτητο κράτος! Ἀλλὰ ποιὰ ἦταν ἡ Ἐκκλησία στὴν Οὐκρανία; Τὸ συνονθύλευμα καθηρημένων, αὐτοχειροτόνητων καὶ σχισματικῶν ἢ ἡ ὑπὸ τὸν Ὀνούφριο κανονικὴ Ἐκκλησία; Μὰ αὐτὴ ὄχι μόνο δὲν ζήτησε ἀλλὰ μὲ κάθε τρόπο τὴν ἀρνήθηκε καὶ δήλωσε ὅτι δὲν θὰ συμπράξει!

21. Ἐπιτρέπεται γιὰ τὴ χορήγηση αὐτοκεφαλίας ἡ κρατικὴ ἐξουσία νὰ ἔχει τὸν κύριο λόγο καὶ τὴν πρωτοβουλία, πολλῷ μᾶλλον νὰ συνεννοεῖται μὲ τὴν ἁρμόδια ἐκκλησιαστικὴ Ἀρχὴ ἐρήμην καὶ ἀντίθετα στὴ βούληση τῆς κανονικῆς Ἐκκλησίας; Ὅταν μάλιστα ὁ Πρόεδρος εἶναι Οὐνίτης καὶ οἱ δημοσκοπήσεις γιὰ τὶς ἐπικείμενες ἐκλογὲς τῆς 31 Μαρτίου 2019 τὸν ἔχουν στὸ 13%. Μήπως τὸ «αὐτοκέφαλο» ἐργαλειοποίθηκε ὡς bonus στὸν δυτικόφιλο (καί, φυσικά, ἀντιρῶσο) πρόεδρο γιὰ τὶς ἐκλογές, ὅπως κατήγγειλε ἡ πρώην πρωθυπουργὸς Γιούλια Τιμοσένκο[38];

22. ΣΥΝΕΠΕΙΑ ἢ ΚΑΙΡΟΣΚΟΠΙΣΜΟΣ; Ἡ ἐκκλησιαστικὴ συνέπεια τοῦ Πατριάρχου Βαρθολομαίου, νομίζουμε, ἐπιβάλλει νὰ ἐφαρμόζονται παντοῦ οἱ ἴδιοι κανόνες. Μήπως, λοιπόν, προτίθεται ὁ πατριάρχης νὰ παραχωρήσει Αὐτοκεφαλία στὴν Ἐκκλησία τῆς Ἀμερικῆς, ὅπου ὑφίσταται τὸ ἀπαράδεκτο ἀπὸ κανονικῆς καὶ ἐκκλησιολογικῆς ἀπόψεως στὴν ἴδια πόλη νὰ ἔχουμε 10 δικαιοδοσίες μὲ 10επισκόπους ἢ ἐπὶ τὸ ὀρθότερον “φυλάρχους” (ὁ καθένας γιὰ τὴ φυλή του)! Αὐτὴ ἡ ντροπὴ δὲν θὰ σταματήσει μὲ τὴν αὐτοκεφαλία τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἀμερικῆς; Γιατί δὲν τὴν παραχωρεῖ τὸ Οἰκουμενικὸ Πατριαρχεῖο;

23. Ἂν ἡ Οὐκρανία μὲ 30 χρόνια ἀνεξαρτησίας δικαιοῦται νὰ ἔχει μία αὐτοκέφαλη Ἐκκλησία, ἡ Ἑλλάδα μας μὲ 200 χρόνια ἀνεξαρτησίας γιατί δὲν δικαιοῦται νὰ ἔχει σὲ ὁλόκληρη τὴν ἐπικράτειά της αὐτοκεφαλία; Γιατί πρέπει νὰ ἔχει 4-5 ἐκκλησιαστικὰ καθεστῶτα; Μήπως τό «τοῦ ἱεροῦ Φωτίου ἀξιωματικόν ἀπόφθεγμα: "τά ἐκκλησιαστικά καί μάλιστα τά περί τῶν ἐνοριῶν δίκαια ταῖς πολιτικαῖς ἐπικρατείαις τε καί διοικήσεσι συμμεταβάλεσθαι εἴωθεν"»^{^[39]} καὶ οἱ Δ-17, Στ-38 ἰσχύουν μόνο γιὰ τὴν Οὐκρανία καὶ ὄχι γιὰ τὴν Ἑλλάδα μας;

24. Μήπως νὰ περιμένουμε λόγῳ τοῦ ἐνδιαφέροντος τοῦ Πατριαρχείου γιὰ τὴν ἐπούλωση τῶν σχισμάτων νὰ παρέμβει τὸ Φανάρι γιὰ νὰ ἐκλείψει τὸ παλαιοημερολο-γιακὸ σχῖσμα, ποὺ ταλαιπωρεῖ πολλὲς συνειδήσεις ὄχι μόνο στὴν Ἑλλάδα, ἀλλὰ καὶ στὴ Διασπορά, ἀκόμα καὶ στὶς ἱεραποστολικὲς Μητροπόλεις τῆς Ἀφρικῆς;

25. ΕΚΔΙΚΗΣΗ στὴ ΜΟΣΧΑ: Ὁρισμένοι ποὺ θέλουν νὰ δικαιώσουν τὶς ἐπιλογὲς τοῦ Φαναρίου, μὴ ἔχοντας πειστικὰ ἐπιχειρήματα γιὰ νὰ δικαιολογήσουν τὰ ἀδικαιολόγητα προβάλλουν τὴν «ἀλαζονεία», τὶς «ἀντιεκκλησιαστικὲς ἐνέργειες», τὶς «ἀταξίες» τοῦ Ρωσικοῦ Πατριαρχείου, λέγοντας ὅτι ἔτσι θὰ ταπεινωθεῖ καὶ θὰ καταλάβει ποιὸς εἶναι «Πρῶτος» στὴν Ὀρθοδοξία! Διερωτῶμαι ὅμως: Εἶναι δυνατὸν νὰ ἐπιτευχθεῖ συμμόρφωση τῶν «ἀτακτούντων» ὅταν ἡ Κωνσταντινούπολη στὸ συγκεκριμένο μεῖζον θέμα ἐνεργεῖ τόσο ἀντικανονικὰ καὶ ἀντιεκκλησιαστικὰ περιφρονώντας τὴν διορθόδοξη (ἐπι)κοινωνία; Καὶ γενικότερα, εἶναι δυνατὸν ἡ περιφρόνηση καὶ ἡ παραβίαση τῶν ἱερῶν κανόνων νὰ ὁδηγήσει σὲ πραγματικὲς καὶ μόνιμες λύσεις σὲ ἐκκλησιαστικὰ προβλήματα; Καὶ σὲ τελικὴ ἀνάλυση: ὅ,τι πρόβλημα καὶ νὰ ἔχεις μὲ τὴ Μόσχα πῶς ἀκυρώνεις μιὰ ὁλόκληρη Σύνοδο 90 ἐπισκόπων ὡς ἀντικανονική; Εἶναι ἐκκλησιαστικὸς τρόπος αὐτὸ;

26. ΕΛΛΗΝΙΚΟΣ ΕΘΝΟΦΥΛΕΤΙΣΜΟΣ: Κατὰ πάντα σεβαστὸς ἐπίσκοπος, προσπα-θώντας νὰ δικαιολογήσει ἢ μᾶλλον νὰ μειώσει τὴν εὐθύνη τοῦ Φαναρίου περιέγραφε μὲ ἔντονο τρόπο τὶς ἀπρεπεῖς ἐνέργειες τῆς Μόσχας στὴ διορθόδοξη συνεργασία (π.χ. αἴτημα γιὰ Μετόχι στὴν Ἀθήνα κλπ) καὶ κατέληξε: «δὲν μπορῶ ὡς Ἕλληνας Ἱεράρχης νὰ δεχθῷ νὰ πάρουν οἱ Ρῶσοι τὰ πρωτεῖα ἀπὸ τὸ Πατριαρχεῖο»! Θὰ μποροῦσα νὰ συμφωνήσω — ἂν καὶ μέσα μου μοῦ φωνάζει ἔντονα ὁ Ἀπόστολος «οὐκ ἔνι Ἰουδαῖος καὶ Ἕλλην… πάντες γὰρ ὑμεῖς εἷς ἐστὲ ἐν Χριστῷ Ἰησοῦ», ὅμως, τέλος πάντων…— ἀλλὰ εἶναι ἐκκλησιαστικὰ ἐπιτρεπτὸ νὰ παραβιάζονται θεμελιώδεις κανονικὲς ἀρχὲς τοῦ Ὀρθοδόξου πολιτεύματος καὶ ἐμεῖς νὰ τὸ ἀνεχόμαστε γιὰ νὰ ἀποτρέψουμε τήν … κάθοδο τῶν Ρώσων; Ἢ, εἶναι δυνατὸν περιφρονώντας τὴν ἐκκλησιαστικὴ παράδοση καὶ πανορθόδοξη συνείδηση νὰ ἔχουμε εὐλογία καὶ χάρη Θεοῦ ὥστε νὰ μὴ χάσουμε τὸ Πατριαρχεῖο; Ξεχνᾶμε ὅτι «οἱ κανόνες ἐκδικοῦνται»; Καὶ σὲ τελικὴ ἀνάλυση: Μήπως ἐθνοφυλετιστὲς δὲν εἶναι μόνο οἱ Ρῶσοι, ἀλλὰ καὶ ἐμεῖς;

27. ΚΥΡΟΣ ΟΙΚΟΥΜΕΝΙΚΟΥ ΘΡΟΝΟΥ: Ποιὸς σώφρονας ἄνθρωπος πιστεύει εἰλικρινὰ ὅτι μὲ τὸ χειρισμό Του στὸ Οὐκρανικό τό Οἰκουμενικὸ Πατριαρχεῖο ἔχει αὐξήσει τὴν ἐκτίμηση καὶ τὸ σεβασμὸ τῶν Ἐκκλησιῶν καὶ τῶν πιστῶν σὲ πανορθόδοξο ἐπίπεδο; Προφανῶς, δὲν ἀναφέρομαι στοὺς πολιτικοὺς καὶ στὰ μεγάλα συμφέροντα τῆς Δύσης ^. ἐκεῖ σίγουρα ἀνέβηκαν οἱ “μετοχές” Του. Εἶναι δυνατὸν ἡ ἐκκλησιαστικὴ συνείδηση νὰ ἀναπαύεται σὲ συμπεριφορὰ ποὺ περιφρονεῖ τὴν ὁμοφωνία ὅλων τῶν τοπικῶν Ἐκκλησιῶν καὶ δημιουργεῖ δυσεπίλυτα προβλήματα στὴν Ἐκκλησία; Μὲ αὐτὴ τὴν ἀντι-συνοδικὴ συμπεριφορὰ δὲν κινδυνεύουν τὰ ἴδια τὰ «πρεσβεῖα τιμῆς» τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριαρχείου, τὰ ὁποῖα ὑφίστανται καὶ λειτουργοῦν μόνο στὸ συνοδικὸ περιβάλλον; Εἶναι στὴν περίπτωση τοῦ Οὐκρανικοῦ ὁ Οἰκουμενικὸς Θρόνος συντονιστής καὶ ἐκφραστής τῆς πανορθόδοξης ἑνότητας; Τί συντόνισε; Τί ἐξέφρασε;

28. ΛΥΣΗ ΤΟΥ ΟΥΚΡΑΝΙΚΟΥ; Ἀλήθεια, ποιὸς σοβαρὸς ἄνθρωπος πιστεύει ὅτι μὲ τοὺς χειρισμοὺς τοῦ Φαναρίου καὶ τὴ χορήγηση “αὐτοκεφαλίας” λύθηκε τὸ πρόβλημα καὶ ἑνώθηκε ἡ Ὀρθοδοξία ἐν Οὐκρανίᾳ; Εἶναι δυνατόν, χωρὶς εἰλικρινή μετάνοια νὰ ὑπάρχει λύση τέτοιων ζητημάτων;

Τὰ πρῶτα στοιχεῖα μόνο ἐνθαρρυντικὰ δὲν εἶναι:

i. ΑΠΟΥΣΑ Η ΟΙΚΟΥΜΕΝΙΚΗ ΟΡΘΟΔΟΞΙΑ: Μία αὐτοκεφαλία ποὺ ἔγινε ἡ αἰτία νὰ διασπαστεῖ ἡ ἑνότητα τῆς ἀνὰ τὴν Οἰκουμένη Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας εἶναι κακοκεφαλία! Συνεπῶς εἶναι φυσικὸ ἡ ἐνθρόνιση τοῦ νέου «προκαθημένου» Ἐπιφανίου (3.2.19) νὰ ἦταν ἀξιοθρήνητη! Κανένας Πατριάρχης, κανένας Ἀρχιεπίσκοπος, κανένας ἐκπρόσωπος ἄλλης Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας! Κανένας ἐκπρόσωπος τοῦ Ἁγ. Ὂρους! Ἡ παρουσία ἑνὸς ἡγουμένου ὄχι ὡς ἐκπροσώπου τῆς Ἱ. Κοινότητας καθιστᾶ ἐντονότερη τὴν ἁγιορειτικὴ ἀπαξίωση στὴν αὐτοκεφαλία. Ἡ δὲ ξαφνικὴ ἀσθένεια τοῦ ἑτέρου ἡγουμένου καὶ τελικὰ ἡ μὴ συμμετοχή του στὴν ἐνθρόνιση, ἀλήθεια, πῶς ἐξηγεῖται; Τί ἦταν αὐτὸ πού ὁδήγησε τὸν Γέροντα Ἐφραὶμ νὰ ὑποστεῖ καρδιακὸ ἐπεισόδιο;…

ii. ΑΠΟΥΣΑ Η ΚΑΝΟΝΙΚΗ ΕΚΚΛΗΣΙΑ: Μία αὐτοκεφαλία ποὺ δὲν ἀφορᾶ στὴν ἴδια τὴν Ἐκκλησία εἶναι κακοκεφαλία! Ἀπεῖχε ἀπὸ τὴν “ἑνωτικὴ” σύνοδο τῆς 15.12.2018, καὶ τὴν «ἐνθρόνιση» ἡ κανονικὴ Ἐκκλησία τῆς Οὐκρανίας (μὲ τοὺς 90 ἐπισκόπους, 12.000 ἱερεῖς, 250 μοναστήρια, 5.000 μοναχοὺς καὶ ἑκατομμύρια πιστούς). Εἶναι προφανές το ἔλειμμα τῆς “ἑνωτικῆς” συνόδου καὶ τῆς «αὐτοκεφαλίας».

iii. ΑΚΟΜΑ ΚΑΙ ΟΙ ΣΥΜΜΕΤΕΧΟΝΤΕΣ ΔΕΝ ΕΝΩΘΗΚΑΝ! Τραγικότερο εἶναι ὅτι καὶ οἱ ἴδιοι οἱ συμμετέχοντες στὴν “ἑνωτικὴ” σύνοδο οὐσιαστικὰ δὲν “ἑνώθηκαν”. Εἶναι ἰδιαίτερα χαρακτηριστικό τό γεγονὸς ὅτι ὁ Μακάριος Μαλέτιτς (ὁ ἡγέτης τῆς μίας σχισματικῆς ὁμάδας, ἀπὸ τὴν ὁποία προέρχονται 15 περίπου “ἐπίσκοποι” τῆς νέας ἐκκλησίας) μόλις μία ἑβδομάδα μετὰ τὴ χορήγηση τοῦ «Τόμου Αὐτοκεφαλίας» ἀρνήθηκε νὰ παραλάβει ἀπὸ τὸ δήμαρχο τῆς πόλεως Λβὶβ τιμητικὴ διάκριση διαμαρτυρόμενος, διότι ἡ ἴδια τιμητικὴ διάκριση θὰ δινόταν καὶ στὸν Φιλάρετο Ντενισένκο (ἡγέτη τῆς ἄλλης σχισματικῆς ὁμάδας μὲ 35 ἐπισκόπους), ὁ ὁποῖος, κατὰ τὸν Μακάριο «δὲν κάνει ὑπακοὴ στὸν Πατριάρχη Βαρθολομαῖο»[40]! Σκεφτεῖτε ἀγάπη ποὺ ἔχουν οἱ δύο πρωτοπόροι τῆς αὐτοκεφαλίας… Κατὰ τὰ ἄλλα, ὑποτίθεται ὅτι καὶ οἱ δύο – Μακάριος καὶ Φιλάρετος – ἑνώθηκαν στὴ «ἑνωτικὴ» σύνοδο καὶ δημιούργησαν τὴ «νέα» ἐκκλησία ποὺ θὰ θεραπεύσει τὸ σχῖσμα!

iv. Ἐπὶ πλέον, ὁ Μακάριος σὲ δήλωσή του στὸ ἐπίσημο site τῆς Μητροπόλεως Λβὶβ δικαιολόγησε τὶς ἀπουσίες τῶν ἀρχηγῶν τῶν ὁμάδων (τὴ δική του καὶ τοῦ Φιλαρέτου) ἀπὸ τὴν Κωνσταντινούπολη, στὶς 6.1.19, κατὰ τὴν παραλαβὴ τοῦ «Τόμου», διότι ὁ «ἐπίτιμος Πατριάρχης» Φιλάρετος δὲν ἤθελε μὲ κανένα τρόπο νὰ ἀπεκδυθεῖ τὸ πατριαρχικὸ κουκούλιο (σύμβολο ὅτι παραμένει ἀκόμα «Πατριάρχης Κιέβου»!). Ἔτσι, τὸ Οἰκουμενικὸ Πατριαρχεῖο δὲν ἐπέτρεψε καὶ στοὺς δύο ἡγέτες νὰ παραστοῦν στὴν Κωνσταντινούπολη[41]!

v. Εἶναι προφανὲς ὅτι γιὰ τὸν ἴδιο λόγο δὲν συμμετεῖχε ὁ Φιλάρετος καὶ στὴν ἐνθρόνιση τοῦ Ἐπιφανίου (3.2.19), διότι διεκδικεῖ ἀκόμα τὸν τίτλο τοῦ «Πατριάρχου Κιέβου» καί, φυσικά, ἀπαιτεῖ νὰ φορᾶ καί τὸ πατριαρχικὸ κουκούλι! Κάτι τέτοιο, ἀσφαλῶς, δὲν μποροῦσε νὰ γίνει ἀποδεκτὸ ἀπὸ τοὺς ὑπόλοιπους καὶ τὸν ἐκπρόσωπο τοῦ Πατριάρχου, τὸν Μητρ. Γαλλίας Ἐμμανουήλ. Ἔτσι, ὁ Φιλάρετος ἀπέκτησε “διπλωματικὴ” ἀσθένεια καὶ δὲν παρέστη στὴν ἐνθρόνιση…

vi. Ἐπιπλέον δέ, ἐνδεικτική τοῦ ἐκκλησιαστικοῦ ἤθους τοῦ Φιλαρέτου εἶναι ἡ ἀπαίτησή του νὰ μνημονεύεται καὶ αὐτὸς πρὶν ἀπὸ τὸν νέο «προκαθήμενο» ὡς «Πατριάρχης Οὐκρανίας»! Ἀλλὰ τί καλύτερο μποροῦσε νὰ περιμένει κανεὶς ἀπὸ ἀμετανόητο σχισματικό; Μήπως νὰ ἐπιδείξει πνεῦμα ταπείνωσης καὶ ὑποταγῆς;

vii. Ὁ Φιλάρετος εἶχε συμφωνήσει στὴν “ἑνωτικὴ” σύνοδο τῆς 15.12.18 ὅτι θὰ διαλύσει τὴ σχισματικὴ ὁμάδα του καὶ θὰ ἐνταχθεῖ στὴ νέα ἐκκλησία. Καὶ ὅμως, κάποιες ἐνορίες, κυρίως στὴ δυτικὴ Οὐκρανία, ποὺ ἔφυγαν ἀπὸ τὴν κανονικὴ Ἐκκλησία, οἱ ναοὶ τους καταγράφηκαν ὡς περιουσία τῆς ὁμάδας τοῦ Φιλαρέτου καὶ ὄχι τῆς νέας ἐκκλησίας!

viii. Ὁ νέος «Μητροπολίτης Κιέβου» Ἐπιφάνιος στὶς πρῶτες του δηλώσεις, πρὶν καλὰ-καλὰ ἐνθρονιστεῖ δήλωσε ὅτι σύντομα, μετὰ τὴν ἀναγνώρισή του ἀπὸ τὶς ἄλλες Ὀρθόδοξες Ἐκκλησίες θὰ λάβει καὶ… πατριαρχικὴ ἀξία[42]! Καθόλου παράξενο! Κατὰ πνεῦμα υἱὸς καὶ ἀκόλουθος τοῦ Φιλαρέτου! Ἄλλωστε, σχῖσμα σημαίνει ἐγωισμὸς καὶ τῦφος καὶ σκοτασμὸς τοῦ νοῦ ὥστε νὰ μὴ μπορεῖ νὰ διακρίνει κανεὶς τὴν κατάστασή του! Τώρα ποὺ ἡ ὁμάδα του “δικαιώθηκε” ἀπὸ τὸ Φανάρι μὲ τὴν ἀναγόρευσή του σὲ «προκαθήμενο», γιατί νὰ μὴ θέλει νὰ γίνει καὶ Πατριάρχης; Εἶναι πλέον ἢ βέβαιο ὅτι πολὺ σύντομα θὰ δημιουργήσουν προβλήματα ἀκόμα καὶ στὸ Φανάρι…

ix. Πάντως, εἶναι ἐνδεικτικές τῆς «ὁμηρείας» στὴν ὁποία ἔχει περιέλθει ἡ Κωνσταντινούπολη ἀπὸ τὸ ἦθος τοῦ Φιλαρέτου εἶναι οἱ δηλώσεις τοῦ πρώην Ἐξάρχου τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριαρχεῖο στὸ Κίεβο, Ἐπισκόπου Παμφύλου Δανιὴλ[43]: «ἡ Κωνσταντινούπολη γνωρίζει ὅτι ὁ Φιλάρετος αὐτοαποκαλεῖται Πατριάρχης, ἀλλὰ δὲν ἐνοχλεῖται, καθὼς τὸ χρησιμοποιεῖ μόνο ἐντός τῆς Οὐκρανίας». Ἐπίσης, «τὸ Οἰκουμενικὸ Πατριαρχεῖο δὲν ἐνοχλεῖται ἀπὸ τὶς δηλώσεις τοῦ ἐπίτιμου “Πατριάρχη” Φιλάρετου, ὁ ὁποῖος δηλώνει πὼς θὰ συνεχίσει νὰ ἡγεῖται τῆς νέας Ἐκκλησίας μαζὶ μὲ τὸν Μητροπολίτη Ἐπιφάνιο… Ἐμεῖς τὸν ἀποκαλοῦμε πρώην Μητροπολίτη Κιέβου. Ἀπὸ σεβασμὸ στὴν ἡλικία του καὶ τὴν πρόσφορά του στὴν Ἐκκλησία (σημ. συντ: εἶναι δυνατόν;!), μπορεῖ νὰ διατηρήσει τὸν τίτλο του καὶ νὰ φορᾶ τὸ Πατριαρχικὸ Κουκούλι μέσα στὴν Οὐκρανία, ἀλλὰ γιὰ τὸν κόσμο εἶναι ὁ πρώην Μητροπολίτης Κιέβου». Νομίζουμε τὰ σχόλια εἶναι περιττά.…

x. ΔΙΩΞΗ ΤΗΣ ΚΑΝΟΝΙΚΗΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ: Ἡ πλήρης ἀποτυχία τοῦ ἐγχειρήματος «Οὐκρανικὸ αὐτοκέφαλο» καταδεικνύεται μὲ τὸν πλέον ἀναντίρρητο τρόπο ἀπὸ τὶς ἐναντίον τῆς κανονικῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας τῆς Οὐκρανίας μεθοδεύσεις καὶ διώξεις τῶν κρατικῶν καὶ παρακρατικῶν μηχανισμῶν[44]!

Εἶναι ἀξιοπρόσεκτο ὅτι μιὰ χώρα ποὺ ἡ ἡγεσία της ἰσχυρίζεται ὅτι εἶναι προσανατολισμένη καὶ θέλει νὰ ἐφαρμόσει δυτικὲς πολιτικὲς πρακτικές, ὅπως τῆς ἐλευθερίας τῆς θρησκευτικῆς συνείδησης καὶ λατρείας, τοῦ ἐλεύθερου θρησκευτικοῦ αὐτοπροσδιορισμοῦ ἢ ἀκόμα καὶ τοῦ διαχωρισμοῦ κράτους-ἐκκλησίας νὰ ὑποχρεώνει μέ νόμο τὴν κανονικὴ Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία νὰ ἀλλάξει τὸ ὄνομά της καὶ νὰ ὀνομάζεται στὸ ἑξῆς ὅπως ἡ κρατικὴ ἐξουσία ἐπιθυμεῖ! Μάλιστα ἡ Οὐκρανικὴ Κυβέρνηση δημοσίευσε κατάλογο 819 σελίδων^{^[45]} ὁ ὁποῖος περιλαμβάνει ὀνομαστικά τά περίπου 12.000 Νομικὰ Πρόσωπα (ἐνορίες, μονὲς) ποὺ ἀρνήθηκαν νὰ ὑπαχθοῦν στὴ νέα “αὐτοκέφαλη” ἐκκλησία καὶ ἀνήκουν στὴν κανονικὴ Ἐκκλησία! Ὁ νόμος προβλέπει, ὅπως θριαμβευτικὰ δήλωσε ὁ Φιλάρετος[46], ὅτι σὲ περίπτωση μὴ συμμόρφωσης θὰ χάσουν τὴ νομικὴ τους ὑπόσταση, θὰ πάψουν νὰ ὑπάρχουν γιὰ τὴν Οὐκρανικὴ πολιτεία! Ἄμεση συνέπεια: ἀπώλεια τῆς περιουσίας τους (ναούς, μονές) καὶ μὴ νομιμοποίηση τῶν ἐκπροσώπων τους (κληρικῶν, μοναχῶν καὶ λαϊκῶν) νὰ διαχειρίζονται τὶς εἰσφορὲς τῶν πιστῶν τους. Οὐσιαστικὰ στὸν 21^ο αἰ. στὴν Οὐκρανία θὰ ἔχουμε ἐπανάληψη τῶν διωγμῶν τῆς κομμουνιστικῆς περιόδου.

xi. Εἶναι προφανές, ὅτι ὅλος αὐτὸς ὁ διωγμὸς γίνεται μὲ τὶς εὐλογίες καὶ τὴν παρότρυνση ἐκκλησιαστικῶν ἡγετῶν ἐν Οὐκρανίᾳ καὶ ἀλλαχοῦ. Μόνο μὲ βία μποροῦν νὰ ἐπιβάλουν τὴν «αὐτοκεφαλία»! Δυστυχῶς, ἐνῶ ἡ νομοθεσία αὐτὴ συναρτᾶται ἄμεσα μὲ τὸ ἀποδοθὲν ἀπὸ τὴν Κωνσταντινούπολη “αὐτοκέφαλο” δὲν ὑπῆρξε καμία συγκεκριμένη ἀντίδραση ἐκ μέρους τῆς «Μητέρας Ἐκκλησίας» ἐναντίον τῆς νομικῆς δίωξης.

Ἡ ἀποτυχία τῆς νέας “αὐτοκέφαλης” ἐκκλησίας καθίσταται πρόδηλη ἀπὸ τὰ ἐναντίον τῆς κανονικῆς Ἐκκλησίας κρατικὰ μέτρα. Εἶναι ὅμως δυνατὸν μὲ τέτοια μέσα νὰ ἐπιβληθεῖ τὸ “αὐτοκέφαλο”; Παρουσίαζαν ὅτι ἡ νέα “αὐτοκέφαλη ἐκκλησία” θὰ γινόταν μετὰ βαΐων καὶ κλάδων ἀποδεκτή, ὅτι ἀναμενόταν μετὰ πόθου καὶ προσδοκιῶν ἀπὸ τὸ σύνολο τοῦ Οὐκρανικοῦ λαοῦ. Μάλιστα, “ἀξιόπιστες δημοσιογραφικὲς πληροφορίες”, ποὺ ἀποδείχθηκαν ἐντελῶς φαιδρές[47] ἀνέφεραν ὅτι στὴν “ἑνωτικὴ” σύνοδο θὰ ἐντάσσονταν 18 ἐπίσκοποι μὲ τὸ ποίμνιό τους ποὺ θὰ ἔφευγαν ἀπὸ τὴν κανονικὴ Ἐκκλησία!

xii. Τὸ τραγικὸ γιὰ τοὺς ὑπερμάχους τοῦ “αὐτοκεφάλου” εἶναι ὅτι μόνο δύο ἐπίσκοποι (Βίνιτσας Συμεὼν καὶ Περιεσλὰβ Ἀλέξανδρος) ἀποσκίρτησαν ἀπὸ τὴν κανονικὴ Ἐκκλησία καὶ ἐντάχθηκαν στὴ νέα. Ἀλλὰ τὸ τραγικότερο εἶναι ὅτι οἱ 42 κληρικοὶ τοῦ Βίνιτσα στὶς 15.11.18 τὸν ἀποκήρυξαν ἐνυπόγραφα καὶ ἔπαψαν νὰ τὸν μνημονεύουν ὡς ἐπίσκοπό τους[48]! Θὰ ἦταν τουλάχιστον ἀστεῖο νὰ ἰσχυριστεῖ κάποιος ὅτι οἱ κληρικοὶ φοβήθηκαν τὶς ἀπειλὲς τῆς Ρωσίας, ἐνῶ κατοικοῦν καὶ εἶναι πολίτες τῆς Οὐκρανίας…

xiii. Οἱ κρατικὲς ἀρχὲς νομοθετοῦν ἐναντίον τῆς κανονικῆς Ἐκκλησίας, ἐνῶ παρακρατικοὶ μηχανισμοὶ καταλαμβάνουν Ναοὺς[49] ἢ ἐπιτίθενται, ἀπειλοῦν καί προπηλακίζουν τούς πιστούς[50] ἢ πετοῦν βόμβες[51] ἐναντίον τῶν Ἐκκλησιῶν ποὺ ἀνήκουν στὴν κανονικὴ Ἐκκλησία (ἀκόμα καί τήν παραμονὴ τῶν Φώτων). Ποιὸς θὰ ἔχει τὴν εὐθύνη ἐνώπιον Θεοῦ καὶ ἀνθρώπων, ὅταν χυθεῖ αἷμα; Μήπως, τότε - ὃ μὴ γένοιτο! - ἀντὶ γιὰ «πράσινο» θὰ ἔχουμε καὶ … «κόκκινο Πατριάρχη»;

xiv. Τέλος, καὶ μόνο ἡ ἀπὸ 28.1.2019 «Ἐπίσημη Ἔκκληση σὲ φορεῖς τοπικῆς αὐτοδιοίκησης!»[52][1]τῆς Ἀστυνομικῆς Διεύθυνσης Βινίτσας δείχνει τὸ σοβαρὸ πρόβλημα ἔννομης τάξης ποὺ ἔχει δημιουργηθεῖ στὴν Οὐκρανία ὡς ἀποτέλεσμα τῆς «αὐτοκεφαλίας». Οἱ ἐμπνευστὲς καὶ οἱ αὐτουργοὶ της ὑπόσχονταν ὅτι μετὰ τὴν “ἑνωτικὴ” σύνοδο καὶ τὴν ἀπόδοση τῆς “αὐτοκεφαλίας”, θὰ λύνονταν ὅλα τα προβλήματα… Σημειώνεται ὅτι ὁ Μητροπολίτης Βίνιτσας Συμεὼν ἦταν ὁ μοναδικὸς ἐπαρχιοῦχος Ἐπίσκοπος τῆς κανονικῆς Ἐκκλησίας ποὺ ἀποσκίρτησε στὴ νέα ἐκκλησία.

Η. ΟΥΚΡΑΝΙΚΟ: ΚΑΝΟΝΙΚΟ ἤ ΕΚΚΛΗΣΙΟΛΟΓΙΚΟ ΖΗΤΗΜΑ;

Δυστυχῶς, τὸ ἐκκλησιαστικὸ πρόβλημα τῆς Οὐκρανίας ἐξελίσσεται ἀπὸ πρόβλημα κανονικῆς ὑφῆς σὲ μεῖζον ἐκκλησιολογικό πρόβλημα, μὲ ἀπροσδιόριστες γιὰ τὴν ὥρα συνέπειες καὶ διαστάσεις:

Ἔχουμε στὴ νεώτερη ἐκκλησιαστικὴ ἱστορία γιὰ πρώτη φορὰ τὸν Οἰκουμενικὸ Πατριάρχη νὰ προσδίδει στὰ «πρεσβεῖα τιμῆς» - ποὺ ἀναμφισβήτητα ἡ Ὀρθόδοξη παράδοση Τοῦ ἀναγνωρίζει - ἔννοια πρωτείου ἐξουσίας παπικοῦ τύπου.

Πρωτεῖο τιμῆς (πρεσβεῖα τιμῆς):

1. Συντονιστικὸς ρόλος στὶς πανορθόδοξες σχέσεις.

2. Ἒκφραση καὶ ὑλοποίηση ἀποφάσεων ποὺ λαμβάνουν ἐν Συνόδῳ οἱ Ὀρθόδοξες Ἐκκλησίες.

Παπικὸ πρωτεῖο ἐξουσίας:

1. Ὁ πάπας ἐνεργεῖ ὑπερορίως, ὄχι μόνο στὰ ὅρια τοῦ Πατριαρχείου Ρώμης, ἀλλὰ στὴν καθ’ ὅλου Ἐκκλησία.

2. Ὁ πάπας ἀποφασίζει κυριαρχικά καί ἀνεξάρτητα ἢ καὶ ἀντίθετα μὲ τὴ γνώμη τῶν κατὰ τόπους Ἐκκλησιῶν.

3. Οἱ λοιποὶ ἐπίσκοποι ὑποχρεοῦνται νὰ ἀποδεχθοῦν τὴν παπικὴ ἀπόφαση.

4. Ἡ παπικὴ ἀπόφαση δὲν χρήζει ἐγκρίσεως ἀλλὰ οὔτε προσβάλλεται οὔτε ἀναιρεῖται.

Τί ἀπὸ τὰ ἀνωτερω δυὸ συνέβη στὴν Οὐκρανια; Ἂς ἀπαντήσουμε εἰλικρινὰ: Οἱ ἐνέργειες τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριάρχου θυμίζουν «πρωτεῖο τιμῆς» ἢ ταιριάζουν ἐπακριβῶς σὲ «πρωτεῖο ἐξουσίας»;

Δὲν πρέπει ὅμως νὰ μᾶς διαφεύγει ὅτι γιὰ νὰ φτάσουμε νὰ ἑρμηνεύονται τὰ πρεσβεῖα τιμῆς ὡς πρωτεῖο ἐξουσίας ἔχει προηγηθεῖ προσπάθεια γιὰ θεωρητικὴ τεκμηρίωση:

α) Θεμελίωση τοῦ πρωτείου στὴν Τριαδικὴ Θεότητα. Οὔτε ὁ πάπας δὲν τόλμησε ποτέ νὰ ἰσχυριστεῖ ὅτι τὸ πρωτεῖο του στηρίζεται στὴν Ἁγ. Τριάδα. Ἐκεῖνος τὸ θεμελίωσε στὴν «ὑπεροχὴ» τοῦ Ἀπ. Πέτρου. Ἡ Κωνσταντινούπολη στὴν «ὑπεροχὴ» τοῦ Θεοῦ Πατέρα...

β) Ὁ Οἰκουμενικὸς Πατριάρχης ἀπὸ primus inter paribus («πρῶτος μεταξὺ ἴσων») ἀναγορεύθηκε σὲ «primus sine paribus» («πρῶτος ἄνευ ἴσων»)!

γ) Τώρα καταβάλλεται προσπάθεια γιὰ θεωρητικὴ "κάλυψη" τῆς ἀντικανονικότητας μὲ τὴν ἐπιχειρηματολογία:

i. Νὰ καταργηθοῦν οἱ ἱεροὶ κανόνες ποὺ ἐμποδίζουν τὴν ὑπερόρια δράση τοῦ Οἰκουμενικοῦ. Νὰ μπορεῖ ὁ Οἰκουμενικὸς νὰ ἐνεργεῖ χωρὶς κανονικὲς δεσμεύσεις καὶ περιορισμοὺς ἀπὸ κανονικὲς διατάξεις[53]! Πάντα, ἀσφαλῶς, γιὰ τὸ καλό της Ἐκκλησίας! Περιττὸ νὰ ὑπενθυμίσουμε ὅτι αὐτὸ ἰσχυρίζεται καὶ ἔκανε ὁ πάπας τῆς Ρώμης…

ii. Οἱ περὶ αὐτοκεφάλου ἀποφάσεις τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριάρχου δὲν χρειάζονται ἐπικύρωση[54] ἀπὸ τὴν ἐκκλησιαστικὴ συνείδηση τῆς καθ’ ὅλου Ἐκκλησίας.

Συνεπῶς ἡ εὐθύνη ὅλων ὅσων συμπράξουν ἢ διὰ τῆς σιωπῆς δώσουν τὴ δυνατότητα νὰ παγιωθοῦν αὐτὲς οἱ ἀντιλήψεις καὶ πρακτικὲς στὴν Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία θὰ εἶναι μεγάλη. Οἱ ἐπίσκοποί μας, μάλιστα, ποὺ ἔχουν δώσει ὅρκο σεβασμοῦ στοὺς ἱεροὺς κανόνες καὶ στήν τήρηση τῆς ἐκκλησιαστικῆς τάξεως, κατανοοῦν πλήρως τὴν μέγιστη εὐθύνη ἐνώπιον τοῦ Θεοῦ καὶ τοῦ Λαοῦ Του.

Ἡ τυχόν ἀνοχὴ θὰ καταλογιστεῖ ὡς συνενοχή.

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ Α΄

Ὅταν ὁ καθηγητὴς Βλ. Φειδᾶς “προφήτευε”

τὶς συνέπειες τοῦ Οὐκρανικοῦ «αὐτοκεφάλου»:

«διὰ τῆς καταπατήσεως τῆς κανονικῆς παραδόσεως διαβιβρώσκει

καὶ διασπᾶ τὴν ἐν τῇ ὀρθῇ πίστει καὶ ἀγάπῃ ἑνότητα τῆς Ἐκκλησίας»

Ἡ ἱστορία ἐπαναλαμβάνεται καὶ συνεπῶς ἕνας καλὸς μελετητής της δὲν εἶναι δύσκολο νὰ .. “προφητεύσει” τί θὰ συμβεῖ στὸ μέλλον, διότι γνωρίζει νὰ τό “διαβάζει” ὄχι μέσα ἀπὸ τὴ μαγικὴ γυάλα, ἀλλὰ μέσα ἀπὸ τὶς πηγές.

Αὐτὲς οἱ σκέψεις μοῦ ἦρθαν ὅταν διάβασα μία σύντομη ἀλλὰ περιεκτικὴ καὶ τεκμηριωμένη στὶς πηγὲς παλαιότερη μελέτη τοῦ καθηγητοῦ Βλ. Φειδᾶ μὲ τίτλο «Τὸ “αὐτοκέφαλον” καὶ τὸ “αὐτόνομον” ἐν τῇ Ὀρθοδόξῳ Ἐκκλησίᾳ», ἐν Ἱεροσολύμοις 1979, σσ. 30. Ἂν καὶ δημοσιεύθηκε πρὸ 40 ἐτῶν (τὸ 1979), διαβάζοντας την κάποιος ἔχει τὴν αἴσθηση πὼς γράφτηκε γιὰ νὰ ἀπαντήσει καὶ νὰ ἀξιολογήσει ἱστορικοκανονικὰ τὴν ἀπόφαση γιὰ χορήγηση, τὴ διαδικασία ποὺ ἀκολουθήθηκε καὶ τέλος τὴν ἀπόδοση «αὐτοκεφάλου» στὴν «ἐκκλησία» τῆς Οὐκρανίας.

Οἱ ἀπόψεις τοῦ καθηγητοῦ, ποὺ δημοσιεύθηκαν στὴν πιὸ πάνω ἐργασία, ἔχουν ἐξαιρετικὴ σοβαρότητα, διότι α) ἡ ἐπιστημονικὴ κατάρτιση καὶ προσφορὰ τοῦ καθηγητοῦ στὴν ἐπιστήμη τῆς ἐκκλησιαστικῆς ἱστορίας εἶναι ἀδιαμφισβήτητη, β) ἡ δημοσίευση ἔγινε σὲ ἀνύποπτο χρόνο καὶ κανένας δὲν μπορεῖ νὰ καταλογίσει στὸν συγγραφέα σκοπιμότητες (ἄλλωστε ἕνας καθηγητὴς τοῦ ἐπιπέδου καὶ τοῦ κύρους τοῦ Βλ. Φειδᾶ δὲν μπορῶ νὰ φανταστῶ ὅτι θὰ ἐπέτρεπε ποτὲ νὰ αὐτοαναιρεθεῖ ὡς ἱστορικός, ὑπηρετώντας ὁποιεσδήποτε σκοπιμότητες), γ) ὁ καθηγητὴς εἶναι σημαῖνον στέλεχος καὶ στενὸς συνεργάτης τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριαρχείου[55] καὶ δ) ὃπως ἢδη σημειώσαμε, ἡ μελέτη αὐτὴ συνετάγη κατόπιν αἰτήσεως τοῦ Πατριαρχείου Ἱεροσολύμων, ἔτυχε ἐγκρίσεως ἀπὸ τὴν Ἱ. Σύνοδο τοῦ Πατριαρχείου καὶ ὑπεβλήθη «ὡς συμβολὴ» του στὴν Γραμματεία ἐπὶ τῆς Προπαρασκευῆς τῆς Ἁγίας καὶ Μεγάλης Συνόδου[56]

Γράφει, λοιπόν, ὁ καθηγητὴς Βλ. Φειδᾶς, στὸ ἔργο του «Τὸ ”αὐτοκέφαλον” καὶ τὸ “αὐτονομον” ἐν τῇ Ὀρθοδόξῳ Ἐκκλησίᾳ»[57]

1. «Ἡ ἀπόδοσις τοῦ «Πατριαρχικοῦ δικαίου» εἰς τινὰ θρόνον ἦτο κατὰ τὴν κανονικὴν παράδοσιν τῆς Ἐκκλησίας κανονικὸν δικαίωμα Οἰκουμενικῆς συνόδου ἢ ὁμοφώνου τουλάχιστον πράξεως τῶν πατριαρχικῶν θρόνων» (σελ. 20)

2. «Ἡ ἀπόπειρα αὐτὴ αὐθαιρέτου καὶ μονομεροῦς ἀνακηρύξεως τοῦ αὐτοκεφάλου ἐκκλησίας τινὸς εἶναι μοναδικὴ κατὰ τὴν περίοδον τῶν Οἰκουμενικῶν συνόδων[58] καὶ ὑπηγορεύθη ὑπὸ ξένων εἰς τὴν κανονικὴν παράδοσιν λόγων, διὸ καὶ ταχέως ἐγκατελείφθη. Εἶναι κανονικῶς σημαντικὸν ὅτι ἠγνοήθη καὶ ἡ κατὰ τὴν ἀνακήρυξιν τοῦ Αὐτοκεφάλου της Ἐκκλησίας τῆς Ἀσιανῆς διοικήσεως ἐκφρασθεῖσα εἰς τὴν ἐν Ἐφέσῳ σύνοδον σύμφωνος γνώμη τῶν ἐπισκόπων της Ἀσιανῆς διοικήσεως, διότι ἀφ’ ἑνὸς μὲν ὑπεκινήθη αὐθαιρέτως ὑφ’ ἑνὸς μόνον καὶ δὴ αἱρετικοῦ πατριάρχου, ἐνεργοῦντος κατὰ πολιτειακὴν ὑποκίνησιν, ἀφ’ ἑτέρου δὲ δὲν συνεφώνησεν εἰς τοῦτο ὁ ἀσκῶν τὴν κανονικὴν διοικητικὴν δικαιοδοσίαν ἐπὶ τῶν ἐπαρχιῶν τῆς Ἀσιανῆς διοικήσεως πατριάρχης Κωνσταντινουπόλεως. Τοιαύτη αὐθαίρετος ἢ δι’ ἔξωθεν ὑποκινήσεως αὐτανακήρυξις τοῦ αὐτοκεφάλου ἐκκλησίας τινός, προσκρούουσα εἰς τὴν παλαιὰν κανονικὴν παράδοσιν τῆς Ἐκκλησίας εἶναι ἀπ’ ἀρχῆς ἀντικανονική, διὸ καὶ πᾶσαι αἳ πράξεις εἶναι ἀντικανονικαὶ χρήζουσαι κανονικῆς θεραπείας. Οἰκουμενικὴ σύνοδος ἢ ὁμόθυμος συμφωνία πάντων τῶν πατριαρχικῶν θρόνων ἀποτελοῦν τὸ κανονικὸν ὄργανον ἀνακηρύξεως τοῦ αὐτοκεφάλου ἢ τοῦ αὐτονόμου ἐκκλησίας τινός, πάσα δὲ ἄλλη διαδικασία εἶναι ἀντικανονικὴ καὶ ὄχι μόνο δὲν ἐξυπηρετεῖ τὴν ἑνότητα, ἀλλὰ τουναντίον διὰ τῆς καταπατήσεως τῆς κανονικῆς παραδόσεως διαβιβρώσκει καὶ διασπᾶ τὴν ἐν τῇ ὀρθῇ πίστει καὶ ἀγάπῃ ἑνότητα τῆς Ἐκκλησίας» (σ. 20-21).

3. «Ἡ διοικητικὴ «αὐτοκεφαλία» τοπικῆς τινὸς ἐκκλησίας εἶναι ὑπηρετική τῆς ἑνότητος τῆς Ἐκκλησίας, διότι ἡ διοικητικὴ κεφαλὴ καθίσταται ὁ κανονικὸς ἀγωγὸς διὰ τὴν ἀμφίδρομον κίνησιν τῆς μαρτυρίας περὶ τῆς ταυτότητος τῆς ἐν τῇ θ. εὐχαριστίᾳ βιουμένης ἐν Χριστῷ ἐμπειρίας εἰς ἑκάστην τοπικὴν ἐκκλησίαν. Ἑπομένως καὶ ἡ αὐτοκεφαλία ἐκκλησίας τινὸς ἔχει ὡς ἀποκλειστικὸν σκοπὸν τὴν ὑπηρεσίαν τῆς τοπικῆς καὶ οἰκουμενικῆς ἑνότητος τῆς ἐκκλησίας, ἄλλως, δι΄ ἄλλους λόγους διεκδικουμένη, καθίσταται αὐτοσκοπὸς καὶ ξένη πρὸς τὸν σκοπὸν τῆς καθ’ ὅλου ἐκκλ. διοικήσεως» (σ. 22).

4. «Οὕτως αἳ Ἐνδημοῦσαι Σύνοδοι, προεδρευόμεναι ὑπὸ τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριάρχου καὶ ἐκφράζουσαι τὸ φρόνημα τῶν Πατριαρχικῶν Θρόνων τῆς Ἀνατολῆς, ἠδύναντο νὰ ἀνακηρύξουν ἐκκλησίαν τινὰ αὐτοκέφαλον ἢ καὶ νὰ ἀποδίδουν ψιλῷ ὀνόματι τὴν πατριαρχικὴν τιμὴν» (σ. 23)

5. «Ἡ διοικητικὴ κανονικὴ ἁρμοδιότης τῆς Ἐνδημούσης Συνόδου ἠδύνατο νὰ καλύψῃ κατ’ ἀρχὴν καὶ αὐτὴν εἰσέτι τὴν ἀνακήρυξιν ἐκκλησίας τινὸς εἰς τὴν πατριαρχικὴν τιμὴν καὶ ἀξίαν καὶ εἰς τὴν κατάταξιν αὐτῆς «συναριθμίου» μεταξύ τῶν παλαιφάτων πατριαρχικῶν θρόνων, ἀλλ’ ἐν τῇ περιπτώσει ταύτῃ ἀπητεῖτο προγενεστέρα εἰδικὴ κανονικὴ συναίνεσις πάντων των πατριαρχικῶν θρόνων τῆς Ἀνατολῆς» (σ. 23-24)

6. «Τὸ κανονικὸν ὅμως ὄργανον ἀνακηρύξεως ἐκκλησίας τινὸς ὡς αὐτοκεφάλου, ἄνευ ἐκχωρήσεως καὶ τῆς πατριαρχικῆς ἀξίας, δὲν προϋποθέτει μόνον προγενεστέραν πανορθόδοξον σύμπραξιν, διότι ἐν προκειμένῳ βαρύνοντα κατ’ ἀρχὴν λόγον ἔχει καὶ ὁ θρόνος, ἐκ τοῦ ὁποίου ἀποσπᾶται ἡ ἐπιδιώκουσα τὴν αὐτοκεφαλίαν διοικητικὴ ἐκκλ. περιφέρεια, καὶ εἴτα ἐκφράζεται ἡ ἐπὶ τοῦ ζητήματος ἀποφασιστικὴ διὰ τὸ κῦρος αὐτῆς πανορθόδοξος κανονικὴ θέσις» (σ. 25).

7. «Ἡ κίνησις τῆς κανονικῆς διαδικασίας διὰ τὴν ἀνακήρυξιν τοῦ αὐτοκεφάλου ἐκκλησίας τινὸς ἀνήκει εἰς τὸν ἔχοντα διὰ οἰκουμενικῶν συνοδικῶν ἀποφάσεων τὰ πρῶτα τῇ τάξει κανονικὰ πρεσβεῖα τιμῆς, διότι ὁ κανονικὸς θεσμὸς τῶν πρεσβείων τιμῆς εἶναι ὑπηρετικός, ὡς καὶ ὁ θεσμὸς τοῦ αὐτοκεφάλου, εἰς τὴν διαφύλαξιν τῆς ἐν τῇ ὀρθῇ πίστει καὶ τῇ ἀγάπῃ ἑνότητος τῆς Ἐκκλησίας» (σ. 27).

8. «Ἡ ἀνακήρυξις τοῦ αὐτοκεφάλου ἐκκλησίας τινὸς προϋποθέτει γενικώτερον αὐστηράν τήρησιν τοῦ Κανονικοῦ Δικαίου τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας, διὸ καὶ ἡ ὡς αὐτοκέφαλος ἀνακηρυσσομένη ἐκκλησία πρέπει: … γ) νὰ μὴν προσκρούῃ ἡ τοιαύτη ἀνακήρυξις εἰς τὸ γράμμα ἢ τὸ πνεῦμα αὐθεντικῆς κανονικῆς παραδόσεως διὰ τῆς καταπατήσεως σχετικῶν ἱ. κανόνων τῆς Ἐκκλησίας, ὡς λ.χ. ἡ ἀντικανονικὴ αὐθαίρετος αὐτανακήρυξις τοῦ αὐτοκεφάλου ἢ ἡ καθ’ ὑπέρβασιν τῆς κειμένης κανονικῆς παραδόσεως μονομερὴς ἀνακήρυξις ἢ ἡ ἐφαρμογὴ ἀντικανονικῶν κριτηρίων διὰ τὴν ἀνακήρυξιν (ἐθνοφυλετισμός, πνεῦμα κοσμικῆς κυριαρχίας θρόνου τινος, ὑποταγὴ εἰς φιλοδοξίας κοσμικῆς ἐξουσίας ἐπὶ ἀθετήσει τῶν ἱ. κανόνων κ.α.). Σύγχρονοι ἐμπειρίαι τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας καθιστοῦν σαφεῖς τὰς ὀδυνηράς διὰ τὴν ἑνότητα τῆς Ἐκκλησίας συνεπείας πάσης παρεκκλίσεως ἐκ τῆς σχετικῆς κανονικῆς παραδόσεως (τὸ διοικητικὸν πρόβλημα τῆς Διασπορᾶς, τὸ «αὐτοκέφαλον» τῆς Μακεδονικῆς λεγομένης Ἐκκλησίας, ἡ ἔντασις εἰς τὰς σχέσεις τῶν αὐτοκεφάλων Ὀρθοδόξων Ἐκκλησιῶν)» (σ. 28).

Καί καταλήγει ὁ καθηγητής Βλ. Φειδᾶς τήν ἐργασία του συνοψίζοντας:

9. «ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΙΚΑΙ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

9α. «2. Τὸ «Αὐτοκέφαλον», ὡς καὶ ἡ καθ’ ὅλου διοικητικὴ ὀργάνωσις τῆς Ἐκκλησίας, καταξιώνεται εἰς τὴν ὀρθόδοξον κανονικὴν παράδοσιν ὡς ὑπηρετικός της ἑνότητος τῆς Ἐκκλησίας θεσμός, διὸ καὶ δὲν δύναται νὰ ἐφαρμόζηται πρὸς ἱκανοποίησιν ἑτέρων μὴ ἀμιγῶς κανονικῶν σκοπῶν (ἐθνοφυλετισμός, πολιτικὴ φιλοδοξία, ἡγεμονισμὸς κ.ἂ.) (σημ. συντ.: θὰ προσθέταμε: ἐκδίκηση, τιμωρία, ἐκβιασμός…)

9β. «3. Ἡ κανονικὴ διοικητικὴ ἀρχὴ τοῦ «αὐτοκεφάλου» δύναται νὰ ἐφαρμόζηται ὑπὸ τῆς Ἐκκλησίας μόνο ὅταν δὲν προσκρούῃ εἰς ἄλλην ἢ ἄλλας θεμελιώδεις κανονικάς ἀρχὰς διοικητικῆς ὀργανώσεως τῆς Ἐκκλησίας, ὡς λ.χ. τὴν ἀρχὴν τῆς ὑπάρξεως μιᾶς διοικητικῆς «κεφαλῆς» εἰς τὴν ὡς αὐτοκέφαλον ἀνακηρυσσομένην ἐκκλησίαν, ἢ τὴν ἀρχὴν τῆς ὑπάρξεως ἑνὸς ἐπισκόπου εἰς ἑκάστην ἐπισκοπήν, κ.ἂ. ……

9γ. «5) Ἡ ἀνακήρυξις τοῦ «αὐτοκεφάλου» πρέπει νὰ διασφαλίζῃ ὄχι μόνον τὴν Οἰκουμενικὴν ἑνότητα τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας, ἀλλὰ καὶ τὴν τοπικὴν ἑνότητα τῆς ἀνακηρρυσσομένης ὡς αὐτοκεφάλου τοπικῆς ἐκκλησίας, ὄχι μόνο καθ’ ἑαυτή, ἀλλὰ καὶ πρὸς τὰς ἄλλας αὐτοκεφάλους Ὀρθοδόξους Ἐκκλησίας» (σ. 29).…

9δ. «7. Ἡ ἀνακήρυξις τοῦ «αὐτοκεφάλου» τοπικῆς τινὸς ἐκκλησίας δέον νὰ γίνῃ ἐπὶ τῇ βάσει τῆς καθ’ ὅλου κανονικῆς παραδόσεως καὶ ἰδίᾳ τῶν ὑπὸ τῶν Οἰκουμενικῶν συνόδων καὶ τῆς μακραίωνος ἐκκλησιαστικῆς πράξεως καθιερωθέντων κριτηρίων, διότι μόνον οὕτως ἡ ἀνακήρυξις θὰ εἶναι κανονική. Τὰ κριτήρια αὐτὰ εἶναι:

α) Ἡ καθ’ ὅλου Ὀρθόδοξος Ἐκκλησία, κατὰ τὴν κανονικήν της διοικητικὴν διάρθρωσιν, ἀνακηρύσσει τοπικὴν τινα ἐκκλησίαν ὡς αὐτοκέφαλον, διὸ καὶ ἡ αὐθαίρετος, ἡ αὐτογνώμων ἢ ὑπὸ ὁμάδος αὐτοκεφάλων Ὀρθοδόξων Ἐκκλησιῶν μονομερὴς ἀνακήρυξις, μὴ ὑπηρετοῦσα τὴν ἑνότητα τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας καὶ προσκρούουσα εἰς τὴν κανονικὴν παράδοσιν αὐτῆς, εἶναι ἀντικανονική.

β) Κανονικῶς ἁρμόδιον διὰ τὴν ἀνακήρυξιν τοῦ «αὐτοκεφάλου» ὄργανον εἶναι ἡ Οἰκουμενικὴ Σύνοδος καὶ κατ’ ἀκολουθίαν διὰ τὴν Ὀρθόδοξον Ἐκκλησίαν ἡ Πανορθόδοξος Σύνοδος, ἡ ὁποία, ἐφαρμόζουσα τὴν κανονικὴν παράδοσιν καὶ ἰδία τὰ ἀνωτέρω κανονικὰ κριτήρια, προβαίνει διὰ κανονικῆς διαδικασίας εἰς τὴν ἀνακήρυξιν.

γ) Ἡ κανονικὴ διαδικασία κινεῖται, κατὰ τὴν κανονικὴν παράδοσιν τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας, ὑπὸ τοῦ ἔχοντος τὰ πρεσβεία τιμῆς Οἰκουμενικοῦ θρόνου, ὁ ὁποῖος συντονίζει τὴν καθ’ ὅλου κανονικὴν ἀντιμετώπισιν τοῦ θέματος εἰς πανορθόδοξον βάσιν.

δ) Εἰς ἐξαιρετικάς περιπτώσεις εἶναι δυνατὴ ἡ κατ’ ἀρχὴν ἀνακήρυξις ἐκκλησίας τινὸς ὡς αὐτοκεφάλου διὰ τῆς ὁμοφώνου ἐκφράσεως τοῦ φρονήματος τῶν αὐτοκεφάλων Ὀρθοδόξων Ἐκκλησιῶν, ἀλλ’ ἡ τοιαύτη κατ’ ἀρχὴν δι’ ἐφαρμογῆς τῆς ἐκκλ. οἰκονομίας ἀνακήρυξις τελειοῦται μόνον δι’ ἀποφάσεως Πανορθοδόξου Συνόδου.

ε) Ἡ ἀνακήρυξις τοῦ «αὐτοκεφάλου» ἢ καὶ τοῦ «αὐτονόμου» εἰσέτι τοπικῆς τινὸς ἐκκλησίας προϋποθέτει τὴν συγκατάθεσιν τοῦ θρόνου ἐκ τῆς δικαιοδοσίας τοῦ ὁποίου θὰ ἀποσπασθεῖ ἡ συγκεκριμένη καὶ σαφῶς κατὰ τὰ γεωγραφικὰ ὅρια περιγραφομένη ἐκκλησιαστικὴ περιφέρεια. Ἄνευ τῆς συγκαταθέσεως τοῦ ἀσκοῦντος τὴν διοικητικὴν δικαιοδοσίαν θρόνου, οἱαδήποτε ἀνακήρυξις εἶναι ἀντικανονική, ἀφ’ ἑνὸς μὲν διότι δὲν εἶναι ὁμόφωνος καὶ προσκρούει εἰς τὴν κανονικὴν παράδοσιν, ἀφ’ ἑτέρου δὲ διότι προκαλεῖ τὴν διάσπασιν τῆς ἑνότητος τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας» (σ. 30).

Τὸ κείμενο τοῦ καθηγητοῦ εἶναι ἀπολύτως σαφὲς καὶ ἡ σπουδαιότητά του ἔγκειται στὸ ὅτι εἶναι ἑδραιωμένο στὴν ἐκκλησιαστικὴ πράξη καὶ κανονικὴ παράδοση, στὴν ὁποία παραπέμπει δαψιλῶς.

Συγκρίνοντας τὰ ὅσα ἔγιναν γιὰ τὸ οὐκρανικὸ «αὐτοκέφαλο» (ἀπόφαση, διαδικασία καὶ τὴν ἴδια τὴ χορήγησή του) χωρὶς δυσκολία διαπιστώνουμε ὅτι ὅλες οἱ κανονικὲς προϋποθέσεις πού ἀναφέρει πιὸ πάνω ὁ καθηγητὴς ὡς ἀναγκαῖες γιὰ τὴν ἀπόδοση αὐτοκεφαλίας δὲν πληροῦνται:

1. Δὲν ζήτησε ἡ Ἐκκλησία τῆς Οὐκρανίας (μὲ Σύνοδο 90 ἐπισκόπων, 12.000 ἐνοριῶν, 5.000 μοναχῶν) τὴ χορήγηση αὐτοκεφαλίας. Ἀντίθετα σὲ ὑπόμνημά της στὸ Οἰκουμενικὸ Πατριαρχεῖο ζήτησε νὰ μὴν χορηγηθεῖ αὐτοκεφαλία. Εἶναι ἢ δὲν εἶναι ἐλεύθερη ἡ Ἐκκλησία νὰ ἐκφράσει τὴ βούλησή της; Εἶναι αὐτὸ ἀντικανονικό;

2. Δὲν ὑπῆρξε σύμφωνη γνώμη «τοῦ ἀσκοῦντος τὴν διοικητικὴν δικαιοδοσίαν θρόνου», ἤτοι τοῦ Πατριαρχείου Ρωσίας[59]. Ὁ καθηγητὴς τονίζει γιὰ τὰ δικαιώματα τοῦ θρόνου στὸν ὁποῖο ὑπάγεται ἡ Οὐκρανία (δηλ. γιὰ τὴ Ρωσία): «ἐν προκειμένῳ βαρύνοντα κατ’ ἀρχὴν λόγον ἔχει καὶ ὁ θρόνος, ἐκ τοῦ ὁποίου ἀποσπᾶται ἡ ἐπιδιώκουσα τὴν αὐτοκεφαλίαν διοικητικὴ ἐκκλ. περιφέρεια». Συνεπῶς, κατὰ τὸν καθηγητὴ Βλ.Φειδᾶ «ἄνευ τῆς συγκαταθέσεως τοῦ ἀσκοῦντος τὴν διοικητικὴν δικαιοδοσίαν θρόνου, οἱαδήποτε ἀνακήρυξις εἶναι ἀντικανονική, ἀφ’ ἑνὸς μὲν διότι δὲν εἶναι ὁμόφωνος καὶ προσκρούει εἰς τὴν κανονικὴν παράδοσιν, ἀφ’ ἑτέρου δὲ διότι προκαλεῖ τὴν διάσπασιν τῆς ἑνότητος τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας» (σ. 30).

3. Τέλος, δὲν ἐφαρμόστηκε καὶ ἡ ἄλλη πρόβλεψη τῆς ἐκκλησιαστικῆς παραδόσεως, ὅπως τὴν καταγράφει ὁ καθηγητής: Ἡ «ὁμόθυμος συμφωνία πάντων τῶν πατριαρχικῶν θρόνων» καὶ «τὸ κανονικὸν ὅμως ὄργανον ἀνακηρύξεως ἐκκλησίας τινὸς ὡς αὐτοκεφάλου, … δὲν προϋποθέτει μόνον προγενεστέραν πανορθόδοξον σύμπραξιν, … καὶ εἴτα ἐκφράζεται ἡ ἐπὶ τοῦ ζητήματος ἀποφασιστικὴ διὰ τὸ κῦρος αὐτῆς πανορθόδοξος κανονικὴ θέσις». Ἀντίθετα ὅλες οἱ Ὀρθόδοξες Ἐκκλησίες, χωρὶς καμία ἐξαίρεση, ζήτησαν, ὁρισμένες μάλιστα, μὲ ἔντονοκαὶ ἀπόλυτο τρόπο, νὰ μὴ χορηγηθεῖ ἡ αὐτοκεφαλία!

Καὶ ἐνῶ δὲν τηρήθηκε καμία ἀπὸ τὶς προϋποθέσεις τῆς ἐκκλησιαστικῆς παραδόσεως γιὰ τὴν ἀπόδοση «αὐτοκεφαλίας» στὴν Οὐκρανία ἐν τούτοις ἔχουν ἀπόλυτη ἐφαρμογὴ οἱ πιὸ κάτω ἀρνητικὲς ἐπισημάνσεις τοῦ καθηγητοῦ:

1. «Ἡ ἀνακήρυξις τοῦ αὐτοκεφάλου … προσκρούη … εἰς τὸ γράμμα ἢ τὸ πνεῦμα αὐθεντικῆς κανονικῆς παραδόσεως διὰ τῆς καταπατήσεως σχετικῶν ἱ. κανόνων τῆς Ἐκκλησίας, ὡς λ.χ. ἡ ἀντικανονικὴ αὐθαίρετος αὐτανακήρυξις τοῦ αὐτοκεφάλου ἢ ἡ καθ’ ὑπέρβασιν τῆς κειμένης κανονικῆς παραδόσεως μονομερὴς ἀνακήρυξις ἢ ἡ ἐφαρμογὴ ἀντικανονικῶν κριτηρίων διὰ τὴν ἀνακήρυξιν (ἐθνοφυλετισμός, πνεῦμα κοσμικῆς κυριαρχίας θρόνου τινός, ὑποταγὴ εἰς φιλοδοξίας κοσμικῆς ἐξουσίας ἐπὶ ἀθετήσει τῶν ἱ. κανόνων κ.ἂ.)».

2. Ποιὸς διαφωνεῖ ὅτι δὲν ἐφαρμόζεται ἐπακριβῶς στὴν περίπτωση τῆς Οὐκρανίας ὁ λόγος τοῦ καθηγητοῦ γιὰ τὴν αὐθαιρεσία τοῦ μονοφυσίτου πατριάρχου Ἀλεξανδρείας Τιμοθέου Αἴλουρου, ὅτι τὸ αὐτοκέφαλο «ὑπεκινήθη αὐθαιρέτως ὑφ’ ἑνὸς μόνον … πατριάρχου, ἐνεργοῦντος κατὰ πολιτειακὴν ὑποκίνησιν, ἀφ’ ἑτέρου δὲ δὲν συνεφώνησεν εἰς τοῦτο ὁ ἀσκῶν τὴν κανονικὴν διοικητικὴν δικαιοδοσίαν»;

3. Οἱ ἀναφερόμενες ὑπὸ τοῦ καθηγητοῦ «σύγχρονοι ἐμπειρίαι τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας καθιστοῦν σαφεῖς τὰς ὀδυνηράς διὰ τὴν ἑνότητα τῆς Ἐκκλησίας συνεπείας πάσης παρεκκλίσεως ἐκ τῆς σχετικῆς κανονικῆς παραδόσεως (τὸ διοικητικὸν πρόβλημα τῆς Διασπορᾶς, τὸ «αὐτοκέφαλόν» της Μακεδονικῆς λεγομένης Ἐκκλησίας, ἡ ἔντασις εἰς τὰς σχέσεις τῶν αὐτοκεφάλων Ὀρθοδόξων Ἐκκλησιῶν)», δυστυχῶς, θὰ πρέπει νὰ συμπληρωθοῦν καὶ μὲ τὴν οὐκρανικὴ «αὐτοκεφαλία».

Συμπερασματικά, ὁ καθηγητὴς Βλ. Φειδᾶς πολὺ εὔστοχα “προέβλεψε” πρὸς 40ετίας καὶ γιὰ τὸ οὐκρανικὸ «αὐτοκέφαλο» ὅτι ἡ «διαδικασία εἶναι ἀντικανονικὴ καὶ ὄχι μόνο δὲν ἐξυπηρετεῖ τὴν ἑνότητα, ἀλλὰ τουναντίον διὰ τῆς καταπατήσεως τῆς κανονικῆς παραδόσεως διαβιβρώσκει καὶ διασπᾶ τὴν ἐν τῇ ὀρθῇ πίστει καὶ ἀγάπῃ ἑνότητα τῆς Ἐκκλησίας». Αὐτὸ συνέβη διότι στὴν οὐκρανικὴ «αὐτοκεφαλία» δὲν ὑπῆρξε τὸ ἀπαραίτητο ἐκκλησιολογικὸ ὑπόβαθρο σύμφωνα μὲ τὸ ὁποῖο «ἡ αὐτοκεφαλία ἐκκλησίας τινὸς ἔχει ὡς ἀποκλειστικὸν σκοπὸν τὴν ὑπηρεσίαν τῆς τοπικῆς καὶ οἰκουμενικῆς ἑνότητος τῆς ἐκκλησίας, ἄλλως, δι΄ ἄλλους λόγους διεκδικουμένη, καθίσταται αὐτοσκοπὸς καὶ ξένη πρὸς τὸν σκοπὸν τῆς καθ’ ὅλου ἐκκλ. διοικήσεως».

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ Γ΄

https://www.romfea.gr/diafora/25366-idrutis-sxismatikon-tis-oukranias-katadikasthike-gia-apati-kai-plastografia?fbclid=IwAR2pAiQ53xudKohPRhuh6Ylj7gE9UMAtVf1MujKR2FNSBdLPl9fWznOZ-Qk

Γράφτηκε από τον/την Romfea.gr. Τρίτη, 27 Νοεμβρίου 2018

Ιδρυτής σχισματικών της Ουκρανίας καταδικάσθηκε

για απάτη και πλαστογραφία

Γράφει η Κορίνα Σαντοριναίου

Το Σεπτέμβριο του 2018 το Επαρχιακό Δικαστήριο Southport (Southport District Court) της Πολιτείας Queensland Αυστραλίας καταδίκασε τον Vincent Berg, 67 ετών, σε 4 χρόνια και 3 μήνες κάθειρξης για απάτη και πλαστογραφία κατ’ εξακολούθηση.

Ο από Ρωσίας καταγόμενος Vincent Berg, χωρίς να είναι κάτοχος πτυχίου ιατρικής, παρουσίαζε στις αυστραλιανές αρχές πλαστά Ρωσικά πτυχία ψυχιατρικής και κατά το διάστημα 1999-2003 εργαζόταν σε ιατρικά ιδρύματα Queensland. Πληροφορίες αναφέρουν επίσης ότι κατηγορείτο για σεξουαλική κακοποίηση σε βάρος των ασθενών ηλικίας κάτω των 16 ετών, αλλά στη συνέχεια αποσύρθηκαν αυτές οι κατηγορίες.

Όπως διαπιστώθηκε από δημοσιογραφική έρευνα προ ολίγων ετών, ο Vincent Berg στη Ρωσία και την Ουκρανία ήταν γνωστός ως Βίκτωρ ή Βικέντιος Τσεκάλιν, γεννημένος το 1952, και ιδρυτής των σχισματικών παραφυάδων στη Ρωσία και την Ουκρανία, ειδικότερα δε, ως συνιδρυτής Ιεραρχίας της ούτως λεγομένης «Ορθοδόξου Αυτοκεφάλου Εκκλησίας της Ουκρανίας».

Πρόσφατα το Οικουμενικό Πατριαρχείο ανεγνώρισε την Ιεραρχία της «Ορθοδόξου Αυτοκεφάλου Εκκλησίας της Ουκρανίας» (ΟΑΕΟ), ενώ όλους τους Ιεράρχες το Φανάρι τους δέχθηκε σε κοινωνία. Να αναφερθεί ότι, η πλειοψηφία των Ιεραρχών της ΟΑΕΟ ανάγει τη χειροτονία της στο Βικέντιο Τσεκάλιν, ο οποίος ο ίδιος ουδέποτε χειροτονήθηκε Επίσκοπος. Π.χ. ένας από την πρεσβυτέρα Ιεραρχία της ΟΑΕΟ, ο «Μητροπολίτης Γαλικίας» Ανδρέας Αμπραμτσούκ, «χειροτονήθηκε» από τον ίδιο τον Τσεκάλιν το έτος 1990, ενώ ο επικεφαλής της ΟΑΕΟ ο «Μητροπολίτης Λεοπόλεως» Μακάριος Μαλέτιτς έλαβε τη χειροτονία του από «Επισκόπους», των οποίων οι χειροτονίες ανάγονται επίσης στον Βίκτωρα Τσεκάλιν, τον πρώην διάκονο της Ορθοδόξου Εκκλησίας της Ρωσίας.

Το έτος 1982 ο Βίκτωρ Τεσκάλιν χειροτονήθηκε διάκονος στην επαρχία Τούλας της Ορθοδόξου Εκκλησίας της Ρωσίας. Το 1983, για ανήθικες πράξες (κλοπή, ιεροσυλία και σύναψη γάμου), καθαιρέθηκε από το βαθμό ιερωσύνης, τον οποίο έφερε, και το ίδιο έτος προσχώρησε σε ένα από τα μικρά παρακλάδια της μη κανονικής «Γνησίας Ορθοδόξου Εκκλησίας» στη Ρωσία, όπου εκάρη μοναχός, μετονομασθείς σε Βικέντιο, και «χειροτονήθηκε» «Ιερέας». Από το 1986 εργαζόταν δάσκαλος σε αγροτικό σχολείο. Το έτος 1987, μετά από καταγγελίες γονέων των μαθητών του, για αποπλάνηση ανηλίκων καταδικάσθηκε σε τριετή κάθειρξη.

Το έτος 1988 αποφυλακίσθηκε πρόωρα και αυτοονομάσθηκε «Επίσκοπος Γιάσναγια Πολιάνα» της «Γνησίας Ορθοδόξου Εκκλησίας». Δημοσιεύει κείμενα στον Τύπο, ασκώντας κριτική στις εκκλησιαστικές αρχές της Ορθοδόξου Εκκλησίας της Ρωσίας, τις οποίες κατηγορεί για οικουμενισμό και επαφές με άλλες ομολογίες. Το έτος 1990 μεταβαίνει στο Jordanvill ΗΠΑ, ζητώντας υποστήριξη από την Υπερόρια Ρωσική Ορθόδοξη Εκκλησία (ΥΡΟΕ). Για την κλοπή αντιμηνσίου και λειτουργικών σκευών από Ναό της ΥΡΟΕ εκδιώχθηκε από τα μέλη της ΥΡΟΕ και απελάθηκε από τις ΗΠΑ.

Την άνοιξη του 1990 συνάπτει γνωριμία με τον Επίσκοπο πρώην Ζιτομίρ Ιωάννη Μπονταρτσούκ της Ορθοδόξου Εκκλησίας της Ρωσίας, εκείνη τη στιγμή τελοῦντα υπό ποινή αργίας. Και οι δύο μαζί προβαίνουν σε χειροτονίες των πρώτων «Επισκόπων της Ορθοδόξου Αυτοκεφάλου Εκκλησίας της Ουκρανίας».

Στο τέλος του 1990 ο Τσεκάλιν εντάχθηκε στην Ελληνόρρυθμη Καθολική Εκκλησία της Ουκρανίας (Ουνίτες) με αποτέλεσμα ο ενωτικός Επίσκοπος Λεοπόλεως Βλαδίμηρος Στερνιούκ εκ μέρους του Πάπα Ρώμης να τον διορίσει «Πρωθιεράρχη της Ρωσικής Καθολικής Εκκλησίας με δικαίωμα χειροτονίας και αποδοχής Επισκόπων, ιδρύσεως επαρχιών και όλα τα λοιπά δικαιώματα διοικήσεως», εκδίδοντας και το σχετικό Γράμμα.

Ο Βικέντιος Τσεκάλιν προχωρεί σε δημιουργία Ελληνοκαθολικών κοινοτήτων στη Λετονία και τη Ρωσία.

Το έτος 1991 το Βατικανό επισήμως παραδέχεται ότι ο Βικέντιος Τσεκάλιν δεν έχει κανονική σε Επίσκοπο χειροτονία, ούτε Επίσκοπος είναι, αλλά ούτε υπάγεται στην Μητρόπολη Λεοπόλεως της ΕΚΕΟ, ενώ ο Επίσκοπος Βλαδίμηρος Στερνιούκ παύθηκε από τη θέση του.

Η «Ρωσική Καθολική Εκκλησία», την οποία δημιούργησε ο Βικέντιος Τσεκάλιν, παύει να υπάγεται στη Ρώμη, και όμως το έτος 1992 ο ίδιος την εγκαταλείπει αυτή. Στις αρχές της δεκαετίας 1990 ο Βικέντιος Τσεκάλιν, εξαπατώντας πνευματικά τέκνα του απαγάγει τον εννιάχρονο υιό τους με τον οποίο δραπετεύει στην Αυστραλία. Εκεί παρουσιάζει το αγόρι ως υιό του, φροντίζοντας να εξασφαλίσει και νέα ταυτότητα στο όνομα του Vincent Berg και αποκτά την αυστραλιανή υπηκοότητα. Αργότερα, η μητέρα του αγοριού μέσα από τον Τύπο κατ΄ επανάληψιν κατηγορούσε τον Τσεκάλιν για απαγωγή και αποπλάνηση ανηλίκου, υποβάλλοντας καταγγελίες, αλλά τελικά δεν καρποφόρησαν οι προσπάθειες να αποδοθεί το παιδί στην οικογένεια.

Στην Αυστραλία για ένα μεγάλο χρονικό διάστημα ο Βικέντιος Τσεκάλιν παρουσίαζε τον εαυτό του θύμα της πολιτικής καταστολών στην ΕΣΣΔ, Επίσκοπο Αγγλικανικής Εκκλησίας και «ψυχίατρο του μυστικού σχολείου του KGB».

Αλλαξοπίστησε κατ’ επανάληψιν, ειδικότερα δε διατέλεσε πάστορας μιάς των προτεσταντικών κοινοτήτων Μελβούρνης. Αργότερα συνταξιοδοτήθηκε για λόγους υγείας (ψυχική αναπηρία).

[1] Γιὰ τὸ «ἔθιμο» ὡς κανόνα δικαίου βλ. Ἀν. Βαβοῦσκος, «Τελοῦν ὑπὸ ἔγκριση οἱ Πράξεις τῆς Ἱερᾶς Συνόδου τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριαρχείου περὶ παραχωρήσεως αὐτοκεφάλου καθεστῶτος;», στὸ https://www.romfea.gr/katigories/10-apopseis/26477-teloun-upo-egkrisi-oi-prajeis-tis-ieras-sunodou-tou-oikoumenikou-patriarxeiou-peri-paraxoriseos-autokefalou-kathestotos

[2] Ἐπιστολὴ Οἰκουμενικοῦ Πατριάρχου πρὸς τὸν Πατριάρχη Μόσχας, Ὀρθοδοξία, 25(1950) 129-130.

[3] Εἶναι χαρακτηριστικὴ ἡ ἐπιστολὴ τοῦ Πατριάρχου Κωνσταντινουπόλεως Νείλου (1380-1388) ἀπὸ τὴν ὁποία προκύπτει ὅτι ἡ ἐκκλησιαστικὴ τάξη καὶ παράδοση («ἀρχαία τῆς μητροπόλεως ταύτης συνήθεια … παλαιὰ ἐκείνη συνήθεια») ἤθελε τὴν Ἐκκλησία τῆς Ρωσίας (Μεγάλη καὶ Μικρὴ Ρωσία) ἑνωμένη ὑπὸ ἕνα ἐπίσκοπο: «προηγουμένως μὲν χειροτονηθῆναι τὸν Ποιμένα μητροπολίτην Μεγάλης Ρωσίας, ἐπικηρυχθῆναι δὲ αὐτὸν καὶ Κυέβου κατὰ τὴν ἀρχαίαν τῆς μητροπόλεως ταύτης συνήθειαν, ἐπεί ἀδύνατον Μεγάλης Ρωσίας γενέσθαι ἀρχιερέα, εἰ μὴ Κυέβου πρότερον ὀνομασθείη, ὅπερ ἐστὶν ἡ καθολικὴ ἐκκλησία πάσης Ρωσίας, καὶ προκαθεζομένη μητρόπολις … καὶ Κυέβου καὶ πάσης Ρωσίας μόνος αὐτός, … ἀνακηρυχθήσεται, καὶ μετ’ αὐτὸν δὲ εἷς τὸν ἅπαντα χρόνον ἀρχιερεὺς ἁπάσης Ρωσίας ἔσται κατὰ τὴν παλαιὰν ἐκείνην συνήθειαν» (F. Miklosich-I. Müller, Acta et Diplomata graeca medii aevi, sacra et profana, ἐκδ. Nindobonae Carolus Gerold 1862, τ. Β΄ σ. 17-18).

[4] πρωτοπρ. Θ. ΖΗΣΗΣ, Τὸ Οὐκρανικὸ Αὐτοκέφαλο, ἐκδ. “Τό Παλίμψηστον”, Θεσσαλονίκη 2018, σσ. 110.

[5] Οἰκουμενικὸς Πατριάρχης Βαρθολομαῖος: «Γιατί ἐτιμωρήθη ὁ Φιλάρετος ἀπὸ τὴν Μόσχα; Γιατί ἐζήτησε Αὐτοκέφαλο. … ὁ Φιλάρετος, ὁ Κιέβου, ὡς ἐκφραστῆς τῆς συνειδήσεως τοῦ λαοῦ, ζήτησε τὸ Αὐτοκέφαλο. Καὶ κακῶς τὸ ἐζήτησε ἀπὸ τὴ Μόσχα. Ἔπρεπε νὰ τὸ ζητήσει ἀπὸ τὴν Μητέρα Ἐκκλησία τῆς Κωνσταντινουπόλεως, ἡ ὁποία τοὺς ἔδωσε τὸν χριστιανισμό, τὸ βάπτισμα, τὸν πολιτισμό, τὸ κυριλλικὸ ἀλφάβητο, καὶ ἡ ὁποία ἦταν ἡ μόνη ποὺ εἶχε αὐτὸ τὸ δικαίωμα καὶ τὸ προνόμιο νὰ τοὺς δώσει καὶ τὴν Αὐτοκεφαλία. Ἐν πάσῃ περιπτώσει, τὸ ἐζήτησε ἀπὸ τὴ Μόσχα» (https://www.romfea.gr/oikoumeniko-patriarxeio/26638-oikoumenikos-patriarxis-pisteuoume-apoluta-oti-ekaname-to-xreos-mas).

[6] http://orthodox.org.ua/page/statut-upts. Τὸ Καταστατικό τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας τῆς Οὐκρανίας ἐγκρίθηκε ἀπὸ τὴν Σύνοδό της στὶς 25-27 Νοεμβρίου 1990. Τροποποιήσεις του ἐγκρίθηκαν ἀπὸ τὴ Σύνοδο Ἱεραρχίας τῆς Οὐκρανίας στὶς 27 Μαΐου 1992, στὶς 26 Ἰουνίου 1992 καὶ στὶς 21 Δεκεμβρίου 2007.

[7] «Τόμος περὶ τῆς Ὀρθοδόξου Μητροπόλεως Ἐσθονίας», ἄρθρο δ΄, Ἐκκλησιαστικὴ Ἀλήθεια, ΜΓ΄(1923), 255 καὶ Μ. Kalmar Ulm, Ἡ Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία τῆς Ἐσθονίας στὸ παρελθὸν καὶ στὸ παρὸν καὶ ἡ σχέση της μὲ τὸ Οἰκουμενικὸ Πατριαρχεῖο, Θεσσαλονίκη, 2006, σ. 78.

[8] «Τόμος περὶ τῆς Ὀρθοδόξου Ἀρχιεπισκοπῆς Φιλλανδίας», ἄρθρο δ΄, Ἐκκλησιαστικὴ Ἀλήθεια, ΜΓ΄(1923), 252.

[9] Βλ. Φειδᾶς, «H Συνοδικὴ Πράξη τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριαρχείου (1686) καὶ ἡ Αὐτοκεφαλία τῆς Ἐκκλησίας Οὐκρανίας», https://www.orthodoxianewsagency.gr/gnomes/h-συνοδική-πράξη-1686-και-η-αυτοκεφαλία/

[10] ΒΛ. ΦΕΙΔΑ, Ἐκκλησιαστικὴ Ἱστορία τῆς Ρωσίας, σ. 348-349, ΤΟΥ ΙΔΙΟΥ, «Ρωσικὴ Ἐκκλησία», ΘΗΕ τ. 10 στ. 1077.

[11] Βλ. κατάλογο ἐνοριῶν τῆς κανονικῆς Ἐκκλησίας τῆς Οὐκρανίας δημοσιευμένο ἀπὸ τὴν Οὐκρανικὴ Κυβέρνηση, στὸ https://www.romfea.gr/ekklisies-ts/ekklisia-tis-oukranias/26653-apofasi-gia-anagkastiki-allagi-onomatos-ton-ekklision-stin-oukrania

[12] π. Ἀναστ. Γκοτσόπουλος, «Νὰ χαιρόμαστε τὸν νέον “προκαθήμενον” …» 2.2.19, ὅπου ἐκτενὴς ἀναφορὰ καὶ σχετικὴ βιβλιογραφία, στό ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ Β΄τῆς παρούσης εργασίας, σ. 49-55.

[13] Μάξιμος, Μητροπολίτης Σάρδεων, Τὸ Οὐκρανικὸν ἐκκλησιαστικὸν ζήτημα, σ. 146-147.

[14] Π. Μπούμης, «Παρατηρήσεις στὸν Τόμο Αὐτοκεφαλίας τῆς Οὐκρανικῆς Ἐκκλησίας», στό https://www.romfea.gr/katigories/10-apopseis/26620-paratiriseis-ston-tomo-autokefalias-tis-oukranikis-ekklisias

[15] βλ. πολύ συνοπτικά: https://en.wikipedia.org/wiki/Vasyl_Lypkivsky.

[16] π. Ἀναστ. Γκοτσόπουλος, «Νὰ χαιρόμαστε τὸν νέον “προκαθήμενον” …» 2.2.19, στό ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ Β΄της παρούσης εργασίας, σ. 49-55.

[17] https://church.net.ua/detalno/uapc/blazhennishii-mitropolit-kijivskii-i-vsijeji-ukrajini-makarii-ocholiv-sv-liturgiju-u-gromadi-uapc-m-kamjancja-podilskogo-v-den-khramovogo-svjata.html

[18] Ἡ ἀπὸ 31.12.18 ἐπιστολὴ τοῦ Πατριάρχου Μόσχας Κυρίλλου πρὸς τὸν Οἰκουμενικὸν Πατριάρχην Βαρθολομαῖον http://aktines.blogspot.com/2019/01/blog-post_28.html#more

[19] Οἰκουμενικὸ Πατριάρχης Βαρθολομαῖος: «Γιατί ἐτιμωρήθη ὁ Φιλάρετος ἀπὸ τὴν Μόσχα; Γιατί ἐζήτησε Αὐτοκέφαλο. Τίποτε ἄλλο. Οὔτε στὰ δογματικὰ παρεξέκλινε, οὔτε τὴν Ὀρθόδοξον πίστιν ἐπρόδωσε, ἀλλὰ ὅταν ἡ Οὐκρανία μὲ τὰ 45-50 ἑκατομμύριά της ἔγινε ἀνεξάρτητο Κράτος, ὁ Φιλάρετος, ὁ Κιέβου, ὡς ἐκφραστῆς τῆς συνειδήσεως τοῦ λαοῦ, ζήτησε τὸ Αὐτοκέφαλο» (https://www.romfea.gr/oikoumeniko-patriarxeio/26638-oikoumenikos-patriarxis-pisteuoume-apoluta-oti-ekaname-to-xreos-mas). Ἡ καταδικαστικὴ κατὰ τοῦ Φιλαρέτου ἀπόφαση δὲν ἐπιβεβαιώνει τοὺς ἰσχυρισμοὺς τοῦ Οἰκουμμενικοῦ Πατριάρχου ἀναφορικὰ μὲ τὴν καταδίκη του Φιλαρέτου, βλ. http://orthochristian.com/116586.html, καί http://www.patriarchia.ru/db/text/417804.html

[20] Ἐπιστολὴ Οἰκουμενικοῦ Πατριάρχου Βαρθολομαίου πρὸς τὸν Πατριάρχη Μόσχας Ἀλέξιο, ἀρ. πρωτ. 1203/26.8.1992, στὸ http://orthochristian.com/116586.html.

[21] Ἐπιστολὴ Οἰκουμενικοῦ Πατριάρχου Βαρθολομαίου πρὸς τὸν Πατριάρχη Μόσχα Ἀλέξιο, ἀρ. πρωτ. 282/7.4.1997.

[22] Π. Μπούμης, «Παρατηρήσεις στὸν Τόμο Αὐτοκεφαλίας τῆς Οὐκρανικῆς Ἐκκλησίας», στό https://www.romfea.gr/katigories/10-apopseis/26620-paratiriseis-ston-tomo-autokefalias-tis-oukranikis-ekklisias, ΤΟΥ ΙΔΙΟΥ, «Βασικὲς κανονικὲς ἀρχὲς ἐπιλύσεως τοῦ Οὐκρανικοῦ ζητήματος», https://www.romfea.gr/katigories/10-apopseis/24892-basikes-kanonikes-arxes-epiluseos-tou-oukranikou-zitimatos

[23] Ἀνακοινωθὲν Οἰκουμενικοῦ Πατριαρχείου (11.10.2018), στὸ https://www.patriarchate.org/-/communiq-1

[24] Γιούλια Τιμοσένκο: «Λυπᾶμαι πολὺ ποὺ ὁ Τόμος ἔγινε πολιτικὸ ἐργαλεῖο, γι΄ αὐτὸ δηλώνω τὴν ἀντίθεσή μου σὲ ὅλο αὐτό», στὸ https://www.romfea.gr/diafora/26409-timosenko-o-tomos-exei-metatrapei-se-politiko-ergaleio-gia-tis-ekloges. Σημειώνεται ὅτι ἡ Τιμοσένκο ἐκκλησιαστικὰ ἀνήκει στὴν ὁμάδα τοῦ Φιλαρέτου!

[25] ΒΛ. ΦΕΙΔΑΣ, Τό «αὐτοκέφαλον» καί τό «αὐτόνομον» ἐν τῇ Ὀρθοδόξῳ Ἐκκλησίᾳ, ἐν Ἱεροσολύμοις 1979, σ. 7.

[26] Β. ΣΤΑΥΡΙΔΟΥ, Συνοπτικὴ Ἱστορία τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριαρχείου, ἔκδ. Πατριαρχικὸ Ἵδρυμα Πατερικῶν Μελετῶν, Θεσσαλονίκη 1991, σ. 70.

[27] Ὀρθοδοξία, 26(1951) 515-516.

[28] Μητρ. Ναυπάκτου Ἰερόθεος, «Ἡ συζήτηση γιὰ τὴν ἀνακήρυξη αὐτοκεφαλίας σὲ μία Ἐκκλησία», http://parembasis.gr/index.php/el/5476-2018-10-24

[29] Ἱ. Σύνοδος τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος, Σ. Ἐ. Διορθοδόξων καὶ Διαχριστιανικῶν Σχέσεων, Περὶ τῆς Ἁγίας καὶ Μεγάλης Συνόδου, Ἀθῆναι, Ὀκτώβριος 2014, σ. 54.

[30] ΔΑΜΑΣΚΗΝΟΥ, Μητροπολίτου Ἐλβετίας, Πρὸς τὴν Ἁγίαν καὶ Μεγάλην Σύνοδον, προβλήματα καὶ προοπτικαί, Ἀθῆναι 1990, σ. 131-133.

[31]Συνεπῶς ἐλέγχεται ὁ ἰσχυρισμὸς τοῦ Μητροπολίτου Ναυπάκτου ὅτι «ἂν συμφωνοῦσαν ὅλες οἱ Ἐκκλησίες νὰ παραπεμφθῇ τὸ κείμενο τῆς ἀνακηρύξεως τοῦ Αὐτοκεφάλου στὴν Ἁγία καὶ Μεγάλη Σύνοδο γιὰ ἔγκριση, ὅπως εἶχε ἐγκριθῆ ἀπὸ τὸ 1993, σήμερα δὲν θὰ βρισκόμασταν στὴν κατάσταση αὐτὴν» (ΙΕΡΟΘΕΟΥ, ΜΗΤΡ. ΝΑΥΠΑΚΤΟΥ, «Ἡ συζήτηση γιὰ τὴν ἀνακήρυξη αὐτοκεφαλίας σὲ μιὰ Ἐκκλησία», http://parembasis.gr/index.php/el/5476-2018-10-24). Γιὰ νὰ ἰσχύσει αὐτὸ προϋποτίθεται σεβασμὸς στὴν κανονικὴ τάξη. Ὅταν, ὅμως, τόσο ὠμὰ καὶ αὐθαίρετα παραβιάζεται ἡ πανορθό-δοξη συμφωνία – ποὺ ἀπὸ ὅλους ἀναγνωρίζεται ὡς ἐκκλησιαστικὴ παράδοση – ὅταν σχισματικοὶ καὶ αὐτοχειροτόνητοι «ἀποκαθίστανται», ὅταν τινάζεται στὸν ἀέρα ἡ ἑνότητα τῆς ἀνά τήν οἰκουμένην Ἐκκλησίας, ποιὸς ἐγγυᾶται ὅτι μὲ κάποιο πρόσχημα δὲν θὰ περιφρονεῖτο ἀκόμα καὶ ἡ συνοδικὴ ἀπόφαση τῆς Κρήτης; Ὁ Θεοφιλέστατος Ἐπίσκοπος Ἀβύδου εἶναι ἐπ’ αὐτοῦ ἀποκαλυπτικὸς στὸ ἄρθρο του «Ὁ Θρόνος τῆς Κωνσταντινουπόλεως στὸ Πηδάλιο καὶ τὸ Πατριαρχεῖο Μόσχας», στὸ https://www.romfea.gr/katigories/10-apopseis/26588-o-thronos-tis-konstantinoupoleos-sto-pidalio-kai-to-patriarxeio-mosxas

[32] Ἡ ἀπὸ 31.12.2018 ἐπιστολὴ τοῦ Πατριάρχου Μόσχας πρὸς τὸν Οἰκουμενικὸ Πατριάρχη Κωνσταντινουπόλεως.

[33] https://www.romfea.gr/patriarxeia-ts/patriarxeio-mosxas/22663-300-xiliades-upografes-ston-oikoumeniko-patriarxi-kata-tis-ekxorisis-autokefalias-stin-oukrania

[34] https://www.romfea.gr/oikoumeniko-patriarxeio/25568-apokleistiko-bartholomaios-se-onoufrio-den-mporeite-na-exete-pleon-ton-titlo-kiebou

[35] https://www.romfea.gr/oikoumeniko-patriarxeio/25811-stin-dikaiodosia-tou-oikoumenikou-patriarxeiou-oi-duo-oukranoi-ierarxes

[36] βλ. πιό πάνω, σ. 1-13.

[37] Ἐπιστολή τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριάρχου Βαρθολομαίου πρός τόν Μητροπολίτη Κιέβου Ὀνούφριο, 12.10.2018, στό https://www.romfea.gr/oikoumeniko-patriarxeio/25568-apokleistiko-bartholomaios-se-onoufrio-den-mporeite-na-exete-pleon-ton-titlo-kiebou

[38] Γιούλια Τιμοσένκο: «Λυπᾶμαι πολύ πού ὁ Τόμος ἒγινε πολιτικό ἐργαλεῖο, γι΄ αὐτό δηλώνω τήν ἀντίθεσή μου σέ ὃλο αὐτό», στό https://www.romfea.gr/diafora/26409-timosenko-o-tomos-exei-metatrapei-se-politiko-ergaleio-gia-tis-ekloges. Σημειώνεται ὅτι ἡ Τιμοσένκο ἐκκλησιαστικὰ ἀνήκει στὴν ὁμάδα τοῦ Φιλαρέτου καὶ ἦταν παροῦσα στὴν ἐνθρόνιση!

[39] «Πατριαρχικός καί Συνοδικός Τόμος, Περί ἀναγνωρίσεως τοῦ Αὐτοκεφάλου τῆς ἐν Πολωνίᾳ Ἁγίας Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας», στό ΒΑΡΝΑΒΑ ΤΖΩΡΤΖΑΤΟΥ, «Οἱ βασικοὶ θεσμοὶ διοικήσεως τῆς Αὐτοκεφάλου Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας τῆς Πολωνίας, μετὰ ἱστορικῆς ἀνασκοπήσεως», Θεολογία 46(1975) 67.

[40] https://uaoc.lviv.ua/index.php?id=28&tx_ttnews%5Btt_news%5D=901&cHash=b0e185365f289878235e479c8ebaae17

[41] https://uaoc.lviv.ua/index.php?id=28&tx_ttnews%5Btt_news%5D=901&cHash=b0e185365f289878235e479c8ebaae17

[42] https://www.romfea.gr/ekklisies-ts/ekklisia-tis-oukranias/26609-epifanios-otan-erthei-i-ora-tha-laboume-kathestos-patriarxeiou

[43] https://www.romfea.gr/sinenteyxeis/26349-pamfulou-daniil-kathe-ethnos-prepei-na-exei-dikaioma-gia-autokefalia

[44] Βλ. τήν ἀπὸ 31.12.18 ἐπιστολὴ τοῦ Πατριάρχου Μόσχας Κυρίλλου πρὸς τὸν Οἰκουμενικὸν Πατριάρχην Βαρθολομαῖον http://aktines.blogspot.com/2019/01/blog-post_28.html#more

[45] file:///J:/Users/INAN/Desktop/arxeio%20από%201.7-15.10.18/ΟΥΚΡΑΝΙΑ/ΠΟΓΚΡΟΜ-ΑΛΛΑΓΗ%20ΟΝΟΜΑΤΟΣ-ΚΑΤΑΛΟΓΟΣ%20ΕΝΟΡΙΩΝ%20ΟΥΚΡΑΝΙΑΣ%2027.1.19.pdf

[46] https://censor.net.ua/en/news/3107386/if_uoc_mp_refuses_to_rename_itself_it_will_lose_its_legal_status_filaret

[47] Ἐνδεικτικά: «Το σώμα του εν Ουκρανία Πατριαρχείου Μόσχας έχει ήδη διχασθεί, παρά το ότι δείχνει σταθερό και ενωμένο υπό τον Μητροπολίτη Ονούφριο και τον Πατριάρχη Κύριλλο… μαμά Ρωσία… ενοποιημένη Εκκλησία… ιστορική συνάντηση με Ποροσένκο … εκεί που θα συναχθούν οι Αρχιερείς από τις επιθυμούσες ένωση εκκλησιαστικές παρατάξεις, θα φθάσει και ο Μητροπολίτης Βίνιτσα, κρατώντας και 15 πληρεξούσια κεκρυμμένων μέχρι τώρα Αρχιερέων, οι οποίοι θα παραστούν και θα ψηφίσουν δι' εκείνου», στό https://fanarion.blogspot.com/2018/11/blog-post_43.html

[48] http://orthochristian.com/117283.html

[49] https://www.romfea.gr/patriarxeia-ts/patriarxeio-mosxas/22663-300-xiliades-upografes-ston-oikoumeniko-patriarxi-kata-tis-ekxorisis-autokefalias-stin-oukrania

[50] βλ. video μέ προπηλακισμὸ πιστῶν, στὸ https://www.romfea.gr/ekklisies-ts/ekklisia-tis-oukranias/26884-julokopisan-pistous-kai-klirikous-stin-ternoupoli-tis-oukranias, καί https://www.romfea.gr/patriarxeia-ts/patriarxeio-mosxas/24099-to-patriarxeio-mosxas-gia-tin-epithesi-ethnikiston-se-oukraniko-nao

[51] https://www.romfea.gr/patriarxeia-ts/patriarxeio-mosxas/26511-epithesi-me-ekriktiko-mixanismo-se-ekklisia-stin-oukrania

[52] https://www.romfea.gr/ekklisies-ts/ekklisia-tis-oukranias/26690-i-astunomia-tis-oukranias-gia-kataggelies-pou-aforoun-tin-thriskeutiki-eleutheria

[53] Ἀρχιμ. Βασ. Μπακογιάννης: «Καί ὡς πρῶτος, τουτέστιν ὡς ἀνωτάτη ἐξουσία τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας [σημ. συντ.: το «πρῶτος» ἑρμηνεύεται ἐλαφρᾷ τῇ καρδίᾳ ὡς «ἀνωτάτη ἐξουσία»!!!] … Καί διατάξεις νά ὑπῆρχαν, πού νά ἀπαγόρευαν ρητά στόν Οἰκουμενικό μας Πατριάρχη τήν ἐπέμβασή του στό θέμα τῆς Οὐκρανίας, θά ἔπρεπε νά καταργηθοῦν! Γιατί, ὅ,τι δέν συμβάλλει στήν ἑνότητα τῆς Ἐκκλησίας, καί στή σωτηρία τοῦ λαοῦ, δέν ἔχει λόγο ὑπάρξεως μέσα στήν Ἐκκλησία», Β. Μπακογιάννης, «Περί Οὐκρανίας…», https://www.romfea.gr/katigories/10-apopseis/26340-peri-oukranias

[54] Ἀν. Βαβοῦσκος, «Τελοῦν ὑπὸ ἔγκριση οἱ Πράξεις τῆς Ἱερᾶς Συνόδου τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριαρχείου περὶ παραχωρήσεως αὐτοκεφάλου καθεστῶτος;», στὸ https://www.romfea.gr/katigories/10-apopseis/26477-teloun-upo-egkrisi-oi-prajeis-tis-ieras-sunodou-tou-oikoumenikou-patriarxeiou-peri-paraxoriseos-autokefalou-kathestotos

[55] Ὁ καθηγητὴς Βλ. Φειδᾶς, εἶναι ὁμότιμος καθηγητὴς τῆς Ἐκκλησιαστικῆς Ἱστορίας, ἐκ τῶν σημαντικοτέρων στελεχῶν τοῦ Οἰκουμενικοῦ Θρόνου, τιμηθείς μὲ τὸ Ὀφίκιο τοῦ Ἄρχοντος Διδασκάλου τῆς Ἐκκλησίας, ἐνῶ σήμερα ὑπηρετεῖ ὡς Κοσμήτορας τοῦ Ἰνστιτούτου Μεταπτυχιακῶν Σπουδῶν Ὀρθοδόξου Θεολογίας τοῦ Ὀρθοδόξου Κέντρου τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριαρχείου στὸ Σαμπεζὺ τῆς Γενεύης.

[56] ΒΛ. ΦΕΙΔΑΣ, Τό «αὐτοκέφαλον» καί τό «αὐτόνομον» ἐν τῇ Ὀρθοδόξῳ Ἐκκλησίᾳ, ἐν Ἱεροσολύμοις 1979, σ. 7.

[57] ΒΛ. ΦΕΙΔΑΣ, Τό «αὐτοκέφαλον» καί τό «αὐτόνομον» ἐν τῇ Ὀρθοδόξῳ Ἐκκλησίᾳ, ἐν Ἱεροσολύμοις 1979, σσ. 30.

[58] Ἀναφέρεται στήν περίπτωση τοῦ μονοφυσίτου πατριάρχου Ἀλεξανδρείας Τιμοθέου Αἲλουρου, ὁ ὁποῖος μόνος του ἀπέκοψε τήν Ἐκκλησία τῆς Ἀσιανῆς Διοίκησης (τῆς Ἐφέσου) ἀπό τό Θρόνο τῆς Κωνσταντινουπόλεως καί τήν ἀνακήρυξε αὐτοκέφαλη (σ. 19-20).

[59] Γιά τήν ἀδιαμφισβήτητη ἱστορική καί κανονική πραγματικότητα ὃτι ἡ Ἐκκλησία τῆς Οὐκρανίας ὑπάγεται τούς τελευταίους τρισείμησι αἰῶνες στήν Ἐκκλησία τῆς Ρωσίας, βλ. Ἀν. Γκοτσόπουλος, «Μικρή συμβολή στό διάλογο γιά τό Οὐκρανικό», μέρος α΄.