Ι.Ν. Αγίων Αντωνίου και Χαραλάμπους εις Κρύα Ιτεών Πατρών: Αναγνώριση και ανακήρυξη των Αγίων

Δευτέρα 7 Νοεμβρίου 2011

Αναγνώριση και ανακήρυξη των Αγίων

23:00 | Ανώνυμος |

Η αναγνώριση και ανακήρυξη των αγίων στην Ορθόδοξη Εκκλησία, διαχωρίζεται σε δύο περιόδους. Η μία περίοδος διαρκεί από την αρχή της ύπαρξής της, μέχρι και τον 15ο αιώνα και από τον 15ο αιώνα μέχρι και σήμερα. Με την έννοια ανακήρυξη στην Ορθόδοξη Εκκλησία αναφέρουμε "την ιδιαίτερη εν Χριστώ αποδοχή και τιμή, που αυθόρμητα αποδίδει το πλήρωμα μίας τοπικής εκκλησίας σε ορισμένα αποθανόντα μέλη της, τα οποία ξεχώρισαν για την αφοσίωσή τους στο Θεό"^[11]. Η διοικούσα εκκλησία μετά την αναγνώρισή τους, τους αναγράφει στα Δίπτυχά της και έτσι προτρέπει να τιμώνται και να γίνονται παραδείγματα προς μίμηση.
Σήμερα έχει επικρατήσει ο όρος "αγιοποίηση", που κατά την Ορθόδοξη παράδοση και θεολογία είναι απαράδεκτος, ως έννοια και όρος, καθότι τέτοιες εκφράσεις προϋποθέτουν δικανικές θέσεις, που είναι ξένες προς την Ορθόδοξη παράδοση^[12].

Κατά την πρώτη περίοδο το μόνο κριτήριο για την κατάταξη ενός Αγίου στα δίπτυχα της εκκλησίας, ήταν η αναγνώρισή του από το λαό της εκκλησίας, με αποτέλεσμα να μην απαιτείται κάποια εκκλησιαστική διαδικασία για την καθολική του αποδοχή. Αυτό το καθεστώς διατηρήθηκε μέχρι και τον 15ο αιώνα, με μερικές τυπικές διαφοροποιήσεις οι οποίες αφορούσαν το είδος του αγίου (αν ήταν φερ ειπείν μάρτυρες, Ομολογητές κ.α.). Τα στοιχεία που γενικά θεωρούνταν ως τεκμήρια αγιότητας ήταν η ορθή πίστη, η τήρηση των αρετών, το μαρτύριο^[13] και τα θαύματα. Επίσης τα αναλλοίωτα σκηνώματα ή αυτά τα οποία ευωδίαζαν. Θα πρέπει όμως εδώ να λεχθεί, πως τα θαύματα ή η παρουσία θαυματουργικών φαινομένων δε θεωρήθηκαν ποτέ απαραίτητα από την εκκλησία για να καταταχθεί κάποιος στα δίπτυχά της^[14]. Πρέπει επίσης να λεχθεί πως στην πρώτη εκκλησία πολλοί πιστοί, οι οποίοι ακόμα δεν είχαν προλάβει να βαπτιστούν, είχαν μαρτυρήσει αναγνωριζόμενοι από το σώμα της εκκλησίας ως Άγιοι. Σε αυτή την περίπτωση θεωρείτο ως βάπτισμα του Αίματος, το οποίο αντικαθιστούσε το κανονικό βάπτισμα. Άλλοι επισης δεν είχαν προλάβει να διάγουν ευσεβή βίο, αλλά και σε αυτή την περίπτωση το μαρτύριο υπέρ της πίστεως, ως νέο βάπτισμα καθαιρούσε τις αμαρτίες τους. Κάποιες φορές, ενώ η διοικούσα εκκλησία δεν ανέγραφε μερικούς ενάρετους ανθρώπους στα δίπτυχά της, ο λαός τελικά επέβαλλε το φρόνημά του, όπως στην περίπτωση του Ιωάννη του Χρυσοστόμου ή και το αντίστροφο όπως στην περίπτωση του λαού της Αλεξάνδρειας ο οποίος ακύρωσε την ανακήρυξη του Αμμωνίου από τον Κύριλλο, ως Άγιο^[15].

Μετά την αναγνώριση η εκκλησία μνημονεύει τον Άγιο στη θεία Λειτουργία, καθορίζει ετήσια εορτή του, ενώ εκθέτει εικόνες του αγίου και λείψανα προς προσκύνηση, συντάσσοντας και ασματική ακολουθία. Από το 15ο αιώνα και μετά όμως παρουσιάζονται μερικές εξελίξεις στον τρόπο αναγνώρισης ενός αγίου. Αυτό διαπιστώνεται από τον τρόπο ανακηρύξεως κάποιων Αγίων όπως του Γρηγορίου Παλαμά, του Αγίου Μελετίου κ.α. Σύμφωνα με αυτές τονίζεται ότι για να γίνει κάποιος τοπικός άγιος δε χρειάζεται προηγούμενη συνοδική απόφαση. Είναι χαρακτηριστική η περίπτωση του Γρηγορίου Παλαμά, ο οποίος αναγνωρίστηκε άμεσα μετά την κοίμησή του ως Άγιος από τους Θεσσαλονικείς. Έτσι παρατηρείται το φαινόμενο το ίδιο το σώμα της εκκλησίας να ανακηρύσσει ένα άγιο και να τον τιμούν με δική τους πρωτοβουλία. Εν συνεχεία όμως επέρχεται συνοδική απόφαση έτσι ώστε να εορτάζεται από όλη την εκκλησία^[16]. Τότε ζητούνται αποδείξεις από τον κάθε τοπικό λαό σχετικά με την αγιότητα του εκάστοτε αγίου, ώστε να συνταχθεί σχετικός κατάλογος και να επέλθει σχετικός έλεγχος της αξιοπιστίας του, για να ανακηρυχθεί τελικά Άγιος.

Πηγή:orthodoxwiki