Ι.Ν. Αγίων Αντωνίου και Χαραλάμπους εις Κρύα Ιτεών Πατρών: Ο Αγιος Ιωάννης ο Βαπτιστής (Αποτομή Κεφαλής)

Δευτέρα 29 Αυγούστου 2011

Ο Αγιος Ιωάννης ο Βαπτιστής (Αποτομή Κεφαλής)

05:42 | Ανώνυμος |

Αναμφίβολα ανάμεσα στις μεγάλες γιορτές του Αυγούστου (Μεταμόρφωση του Σωτήρος - Κοίμηση της Υπεραγίας Θεοτόκου) εξέχουσα θέση κατέχει και η 29 του μηνός κατά την οποία η ορθόδοξος ανατολική εκκλησία "μνείαν ποιείται της αποτομής της κεφαλής του Ιωάννου του Προδρόμου" ή πιο απλά του αποκεφαλισμού του Προδρόμου και Βαπτιστού του Ιησού Ιωάννου.

Πρόκειται για εορτή την οποία ο ορθόδοξος ελληνικός λαός τιμά και γιορτάζει με εξαιρετική ευλάβεια και θρησκευτική κατάνυξη. Είναι κατά τη λαϊκή έκφραση η γιορτή "Τ' Αι Γιαννιού τ' Αποκεφαλιστή", που θεωρείται ο κατεξοχήν προστάτης κατά του πυρετού και γενικά των πυρετικών νόσων.

Από τις διηγήσεις της Αγίας Γραφής είναι γνωστό ότι ο Ιησούς διωγμένος από την πατρίδα του και από την Ιερουσαλήμ, διδάσκοντας πάντα και συγχωρώντας, θεραπεύοντας και ευλογώντας, γύρισε στη Γαλιλαία. Εκεί του έφθασε η φοβερή είδηση που τον έθλιψε βαθιά: Ο Ιωάννης ο Βαπτιστής είχε αποκεφαλιστεί! Οπως αναφέρουν οι Ευαγγελιστές Μάρκος (κεφ. Στ 14-30) και Ματθαίος (κεφ. ΙΔ 3-12), από τότε που τον συνέλαβε ο Ηρώδης ο Αντίπας και δεμένο τον έριξε στη σκοτεινή φυλακή του Μαχαιρούντα -του φοβερού φρουρίου με τις άγριες φυλακές- ο Ιωάννης από μέσα από το ζωντανό εκείνο τάφο, δεν έπαυε να βροντοφωνεί και να ειδοποιεί τον τετράρχη Ηρώδη πως κατάρα Θεού θα πέσει επάνω του, αν δεν αλλάξει ζωή και δεν διώξει από κοντά του την Ηρωδιάδα, τη γυναίκα του αδελφού του Φίλιππου, την οποία είχε νυμφευθεί παράνομα. Και ο τύραννος άκουε με αγανάκτηση αλλά και με τρόμο την κατηγορία, που τον εξευτέλιζε. Γι' αυτό διέταξε να τον φέρουν μπροστά του. Και ήλθε ο Προφήτης μπροστά του ντυμένος με την προβιά του, αδυνατισμένος από την κακοπέραση της φυλακής, αλλά αλύγιστος στην ψυχή. Ατρόμητα του είπε ο ερημίτης τις αμαρτίες του και επέμεινε να διώξει τη γυναίκα του αδελφού του. "Δε σου επιτρέπεται να έχεις τη γυναίκα του αδελφού σου", του έλεγε ο Βαπτιστής.

Ο ΧΟΡΟΣ ΤΗΣ ΣΑΛΩΜΗΣ

Εν τω μεταξύ η Ηρωδιάδα σαν το έμαθε, μαινόμενη και τρέφοντας μνησικακία εναντίον του Προδρόμου ήθελε να τον θανατώσει, αλλά δεν μπορούσε, διότι ο Ηρώδης φοβούνταν τον Ιωάννη, επειδή ήξερε ότι ήταν άνδρας δίκαιος και άγιος.

Γι' αυτό τον σεβόταν και τον επροστάτευε από τις άγριες διαθέσεις της Ηρωδιάδας. Τον άκουε ευχαρίστως, αλλά όσα άκουε τον έφερναν σε μεγάλη απορία, αν και ο Βαπτιστής δεν έπαυε να του φωνάζει:

- Δεν σου επιτρέπεται να έχεις κοντά σου τη γυναίκα του αδελφού σου!

Ωστόσο η Ηρωδιάδα περίμενε κατάλληλη ευκαιρία, για να εκτελέσει τα πανούργα σχέδιά της, δηλαδή να κλείσει μία για πάντα το στόμα του Ιωάννη. Και η ευκαιρία δεν άργησε να παρουσιασθεί, όταν ο Ηρώδης στη γιορτή των γενεθλίων του παρέθεσε δείπνο στους αυλικούς του, στους χιλιάρχους και στους προύχοντες της Γαλιλαίας. Εξαφνα, στη μέση του γεύματος, -καθώς αναφέρει ο Ευαγγελιστής Μάρκος- παρουσιάσθηκε η Σαλώμη, η κόρη της Ηρωδιάδας από τον πρώτο της γάμο, νέα πολύ, όμορφη σαν τη μητέρα της, και εμπρός στους ξαφνιασμένους αυλικούς χόρεψε με μεγάλη χάρη κάποιο χορό δικό της, που άρεσε τόσο πολύ στον Ηρώδη και στους καλεσμένους του, ώστε της υποσχέθηκε με όρκο να της δώσει ό,τι θα του ζητούσει, ακόμη και το μισό βασίλειό του! Και η Σαλώμη, αφού καθοδηγήθηκε από τη μητέρα της Ηρωδιάδα, ζήτησε να της δώσει σ' ένα πιάτο το κεφάλι του Ιωάννη του Βαπτιστή!

Και ελυπήθηκε μεν ο βασιλιάς, αλλά εξαιτίας του όρκου και των καλεσμένων του δεν ήθελε να της το αρνηθεί. Αμέσως έστειλε δήμιο και διέταξε να φέρει το κεφάλι του Ιωάννη. Και εκείνος επήγε και τον αποκεφάλισε στη φυλακή και έφερε το κεφάλι του σ' ένα πιάτο και το έδωσε στο κορίτσι (τη Σαλώμη) και το κορίτσι το έδωσε στη μητέρα της (την Ηρωδιάδα). Και όταν το άκουσαν οι μαθητές του Ιωάννη, ήρθαν και επήραν το σώμα του και το έβαλαν σε μνημείο, και κατόπιν επήγαν και τα είπαν στον Ιησού. Η είδηση του μαρτυρικού θανάτου του φίλου, που τόσο αγαπούσε και εκτιμούσε, έθλιψε βαθιά τον Ιησού.

ΑΠΟ ΑΠΟΨΗ ΛΑΟΓΡΑΦΙΚΗ

Η μυθοπλαστική φαντασία του ορθόδοξου λαού μας έπλασε πολλές διηγήσεις, προλήψεις και παραδόσεις σχετικές με τον αποκεφαλισμό του Ιωάννη του Προδρόμου.

Ετσι στη μαρτυρική Κύπρο λέγεται ότι την ημέρα αυτή σηκώνονται πρωί - πρωί, για να ιδούν την κεφαλήν του Βαπτιστή ν' αναπηδά -όπως φαντάζονται- μέσα στο δίσκο του ανατέλλοντας ηλίου. Και ακόμα πιστεύουν ότι οι κακοήθεις πυρετοί με τα τρομερά τους ρίγη οφείλονται στην ταραχή που αισθάνθηκε η κεφαλή του αποκεφαλισμένου αγίου. Για την υγεία εξάλλου του κοινού, ανάβονταν "πυρές" και γίνονταν λιτανείας και παρακλήσεις, όπως για παράδειγμα στην Απολλωνιάδα της Προύσας και σε πολλά μέρη του αλησμόνητου και νοσταλγικού Πόντου.

Στη Λέσβο εξάλλου διηγούνται πως "όταν ο δήμιος του Ηρώδη έκοβε το κεφάλι του Ιωάννη, έτρεμε σαν που τρέμει ο θερμασμένος". Στη Μήλο πάλι ο άγιος αποκαλείται "Ριγολόος", γιατί λένε, θεραπεύει τους πάσχοντες από ρίγη. Γι' αυτό και νηστεύουν κατά την ημέρα της μνήμης του, για να μην τους πιάνει "θέρμη". Τέλος στο αγίασμα του Προδρόμου παρά το Κατιρλί της Βιθυνίας στη Μικρά Ασία λέγεται πως οι προσερχόμενοι χριστιανοί άφηναν ένα μέρος των τριχών της κεφαλής τους, για να απαλλαγούν -όπως πίστευαν- από πολύχρονο πυρετό.

Η νηστεία εξάλλου που συνηθίζεται κατά την ημέρα αυτή, δηλαδή, στις 29 Αυγούστου, συνοδεύεται με την αποφυγή παντός το οποίο προσομοιάζει με το αίμα που έτρεξε από την κεφαλή του. Για το λόγο αυτό σε πολλά μέρη της πατρίδας μας, ιδιαίτερα της υπαίθρου, δεν τρώνε μαύρο σταφύλι, μαύρο σύκο, οποιοδήποτε μαύρο φρούτο, γιατί -όπως πιστεύουν- το αίμα του αγίου τα έβαψε!

Επίσης αλλού δεν τρώνε καρύδι, γιατί του έκοψαν το "καρύδι" του λαιμού. Τέλος δεν πιάνουν μαχαίρι, και ό,τι κόβουν, το κόβουν με το χέρι. Γενικά η νηστεία προς τιμήν του είναι καθολική από τον ορθόδοξο λαό μας. Οι άρρωστοι προσερχόμενοι στις εκκλησιές που πανηγυρίζουν στο όνομά του, τάζουν στον άγιο λάδι, λιβάνι, κερί ή πετεινό και κατσίκι, τα οποία σφάζονται κατά τη γιορτή του και παρατίθενται σε κοινή τράπεζα στους εκκλησιαζόμενους.

ΤΟ ΑΔΟΞΟ ΤΕΛΟΣ ΤΗΣ ΗΡΩΔΙΑΔΟΣ

Τέλος σύμφωνα με μία λαϊκή παράδοση διαδεδομένη σε πολλά μέρη της χώρας μας άδοξο ήταν και το τέλος της βασίλισσας Ηρωδιάδος, που υπήρξε η υπαίτιος του μαρτυρικού θανάτου του Ιωάννου του Βαπτιστού.

Λέγεται λοιπόν πως κάποτε η κακούργος Ηρωδιάς θέλησε να περάσει από ένα ποτάμι παγωμένο κατά τη διάρκεια ενός δριμύτατου χειμώνα. Μόλις όμως τα καταραμένα πόδια της επάτησαν στο ποτάμι, ξαφνικά έσπασε ο πάγος και αυτή έπεσε σε μία τρύπα που δημιουργήθηκε. Μόνο το κεφάλι της έμεινε έξω από τον πάγο, για να βασανίζεται αιώνια για το θάνατο του αγίου.

Ωστόσο, για την κακούργα Ηρωδιάδα απαντούν διάφορες παραδόσεις και σε άλλους ευρωπαϊκούς λαούς, όπως για παράδειγμα στους Ιταλούς, Γερμανούς, Σέρβους και Ρουμάνους. Κατά μία μάλιστα βυζαντινή παράδοση ο θάνατός της επήλθε πλησίον ενός φρέατος, και η κεφαλή της εκομίσθη -όπως πιστεύεται- στον Ηρώδη. Το ανοσιούργημά της, κατά την πίστη του ορθόδοξου λαού, έγινε αιτία μεγάλων για την ανθρωπότητα κακών. Ετσι επιστεύεται ότι οι κακοήθεις πυρετοί και η ελονοσία, που εμάστιζαν για αρκετά χρόνια τον τόπο μας με τα φοβερά εκείνα ρίγη και τους παραξυσμούς τους, οφείλονταν στην ταραχή που ένιωσε η κεφαλή του "καρατομηθέντος" αγίου Ιωάννη του Προδρόμου.

πηγή: Παναγία Αλεξιώτισσα