Ι.Ν. Αγίων Αντωνίου και Χαραλάμπους εις Κρύα Ιτεών Πατρών: Σκέψεις μέ ἀφορμή τήν δημοσίευση ἑνός ἂρθρου

Σάββατο 7 Νοεμβρίου 2015

Σκέψεις μέ ἀφορμή τήν δημοσίευση ἑνός ἂρθρου

00:11 | Ανώνυμος |

PDF

Τοῦ Σεβασμιωτάτου Μητροπολίτου Πατρῶν

κ.κ. Χρυσοστόμου

Πρό ἡμερῶν ἐδημοσιεύθη στήν ἐφημερίδα «Γνώμη» τῶν Πατρῶν, τό ἄρθρο «Τά τιμαλφῆ μιᾶς ἀπογυμνωμένης Θεᾶς», τοῦ Φιλολόγου Δημητρίου Κομποχόλη. Ἡ τίτλος κατ’ ἀρχάς προξενεῖ ἐντύπωση καί προκαλεῖ ὥστε νά διαβάσῃ κάποιος τό κείμενο πού ἔχει στά χέρια του.

Γιά ποιά θεά ἄρα γε ὁμιλῇ ὁ ἀρθρογράφος; Ποιά εἶναι τά τιμαλφῆ της καί γιατί τήν ἀποκαλεῖ ἀπογυμνωμένη;

Ὀνομάζει θεά τήν παιδεία, ἡ ὁποία ἔχει ὡς σκοπό, ὅπως διαβάζομε στό ἄρθρο, «νά διαπλάσῃ σώφρονες ἀνθρώπους, ἱκανούς καί ἀξίους, νά διάγουν ἕνα βίο λυσιτελῆ πρός τό συμφέρον μιᾶς καλύτερης κοινωνίας». Στό νοῦ μου ἔρχεται, ἐνῶ προχωρῶ τήν ἀνάγνωση τοῦ κειμένου, ὁ λόγος τοῦ μεγάλου πατρός καί διδασκάλου τῆς Ἐκκλησίας Ἁγίου Ἰωάννου τοῦ Χρυσοστόμου, ὁ ὁποῖος διακηρύττει διαχρονικά «ἡ παιδεία μετάληψις ἁγιότητος ἐστι…» Καί σκέπτομαι. Εἶναι ἄρα γε ἡ παιδεία μας ἔτσι σήμερα; Προσφέρει τήν δυνατότητα στόν ἄνθρωπο ὄχι ἁπλῶς νά προσλαμβάνῃ γνώσεις, ἀλλά μέσα ἀπό τήν παιδαγωγική (δέν θά εἴπω ἐκπαιδευτική) διαδικασία νά καλλιεργῆται, ὥστε νά φθάσῃ εἰς αὐτό πού λέγει ὁ Ἀπόστολος Παῦλος καί πού οὐσιαστικά συνιστᾶ τόν σκοπό καί τελικό προορισμό τοῦ ἀνθρώπου. Νά φθάσῃ, δηλαδή, «εἰς ἄνδρα τέλειον καί μέτρον ἡλικίας τοῦ πληρώματος τοῦ Χριστοῦ; ».

Διστάζω νά ἐκφράσω τίς σκέψεις μου, ὡς πρός αὐτό τό ἐρώτημα, πολύ δέ περισσότερο νά τίς καταγράψω διότι θά πικράνω πολλούς. Ὃμως πρέπει. Μέ διευκολύνει ὡς πρός αὐτό ὁ ἀρθρογράφος. «…Τό φῶς τῶν Γραμμάτων καί τῶν Τεχνῶν γίνεται μέρα παρά μέρα πιό θαμπό, τόσο ἰσχνό, πού φείδεται νά καλλιεργήσῃ ἀνθούς, καί ἀντί αὐτῶν, ἐπιχαίρει μέ μπολιασμένες τσουκνίδες καί ξερόχορτα στό μυαλό τῶν Ἑλληνόπουλων μαθητῶν. Τό ἐκπαιδευτικό σύστημα τῆς Ἑλλάδας νοσεῖ καί λοιδωρεῖται ἀπό τούς καλοθελητές, δῆθεν ἐξυγιαντές του…»

Παρατηρῶ ὅτι γιά τίς λέξεις «Γράμματα» καί «Τέχνες χρησιμοποιεῖ ὁ ἀρθρογράφος ἀρχικό κεφαλαῖο γράμμα.

Πράγματι τά Γράμματα δέν εἶναι ἁπλή ὑπόθεση καί βεβαίως, οὔτε οἱ Τέχνες. Θεωρῶ ὅτι ἡ ἐξήγηση εὑρίσκεται σέ αὐτό πού λέγει ὁ ἐν ἁγίοις πατήρ ἡμῶν, Γρηγόριος ὁ Θεολόγος ἀναφερόμενος στόν ἂνθρωπο: «Ὁ ἂνθρωπος εἶναι μικτός προσκυνητής, ἐπόπτης τῆς ὁρωμένης κτίσεως καί μύστης τῆς νοουμένης».

Ἑπομένως τά Γράμματα καί οἱ Τέχνες, δέν ἀπευθύνονται μόνο στόν ἔξω ἄνθρωπο, στό σαρκικό περίβλημα δηλαδή, ἀλλά κυρίως στόν ἔσω, ἀφοῦ δέν εἶναι δυνατόν νά ξεχωρίσωμε αὐτά τά συστατικά καί νά ἀπορρίψωμε τό δισύνθετο τοῦ ἀνθρώπου. Διότι ὃταν ἀντιμετωπίζωμε τόν ἄνθρωπο μόνο ὡς σῶμα καί λογική, ἒχομε μπροστά μας ἕνα νεκρό. Ἀπό τήν ἄλλη ἐπίσης, ἐξετάζοντάς τον μόνο ὡς πνεῦμα, ἔχωμε ἐνώπιόν μας ἕνα φάσμα, ἕνα φάντασμα, δηλαδή.

Προχωρώντας στήν ἀνάγνωση τοῦ κειμένου, βρίσκω τήν πολυφορεμένη, ὅπως ἀναφέρεται στό κείμενο φράση τοῦ Νέλσον Μαντέλα, «Ἡ ἐκπαίδευση εἶναι τό ἰσχυρό μέσο γιά νά ἀλλάξῃ ὁ κόσμος». Δίκιο ἔχει αὐτός πού τό εἶπε. Γι’ αὐτό καί ὅσοι δέν θέλουν νά ἀλλάξῃ ὁ κόσμος ἀπογυμνώνουν αὐτή, τήν Θεά ἀπό ὅλο της τόν πλοῦτο, ἀπό τά τιμαλφῆ της ὡς ἀναφέρει ὁ ἀρθρογράφος. Ἄν ἐξετάσωμε, τό θέμα σέ γενικό ἐπίπεδο, πέραν δηλ. τῶν ἰδικῶν μας ἑλληνικῶν πνευματικῶν ὁρίων, θά ἀπογοητευθοῦμε διότι ὁ «κόσμος» ἐν τῷ πονηρῷ κεῖται καί ὡς ἐκ τούτου θά διαπιστώσωμε ὅτι μέσα ἀπό τήν «ἐκπαίδευση» (ὃχι τήν παιδεία) ἒχομε τήν δημιουργία ἀπροσώπων μονάδων, τουτέστι «ρομπότ». Τά ἀποτελέσματα, δυστυχῶς, ἀποβαίνουν οὐχί πρός ὄφελος τοῦ ἀνθρώπου, ἀλλά πρός καταστροφήν του, πολλάκις. Ἀντί νά ἔχωμε κοινωνία προσώπων, ἔχομε δημιουργία ἐγωκεντρικῶν ἀτόμων πού βιώνουν (χωρίς τίς περισσότερες φορές νά τό συνειδητοποιοῦν), τήν τραγικότητα τῆς μαρτυρικῆς μοναξιᾶς καί τῆς ἔλλειψης ὁράματος γιά τήν ζωή καί τά μετά ταῦτα.

Στέκομαι ἰδιαίτερα στή φτώχεια αὐτῆς τῆς θεᾶς στήν Ἑλλάδα, ὅπως τήν παρουσιάζει ὁ συντάκτης τοῦ ἄρθρου καί ὑπογραμμίζω. «…Τεράστιο τό θέμα τῆς ἀνεπαρκοῦς παρεχόμενης ἐκπαίδευσης στά ἑλληνικά σχολεῖα, πού ξεκινᾶ ἀπό τήν ἀπουσία σύγχρονων ὑποδομῶν, ἐλλείψεις ἐκπαιδευτικῶν, ὕπαρξη κακογραμμένων βιβλίων πού θέλουν τροποποίηση, μή στοχευμένο πρόγραμμα σπουδῶν, ἐξαντλητικό σύστημα εἰσαγωγικῶν ἐξετάσεων πού εὐνοεῖ τήν παπαγαλία καί ὄχι τήν ἀνάπτυξη κριτικῆς σκέψης, μή σύνδεση τῆς τριτοβάθμιας ἐκπαίδευσης μέ τήν ἀγορά ἐργασίας. Χιλιοειπωμένα τά στρεβλά τῆς ἑλληνικῆς πραγματικότητας στά σχολεῖα καί στά πανεπιστήμια, ἄς μήν ἀνακαλύψουμε ξανά, λοιπόν, τό φεγγάρι».

Διαπιστώσεις πού προκαλοῦν πόνο γιά τό παρόν, ἀγωνία γιά τό μέλλον καί ἀνησυχία γιά τήν ἐν γένει πρόοδο τῶν παιδιῶν μας.

Τίς τελευταῖες δεκαετίες κάποιος ἐβάσκανε τό ὅλο σύστημα τῆς παροχῆς παιδείας καί ἀντί νά προοδεύωμε, κυριολεκτικῶς θρηνοῦμε ἐπί ἐρειπίων.

Ἀλήθεια, τί ἔγινε καί δέν μποροῦν τά παιδιά μας, νά χρησιμοποιήσουν τήν Ἑλληνική γλῶσσα; Γιατί ὑπάρχει φρικτή «λεξιπενία», ὡς γράφει ὁ σύγχρονος γλωσσολόγος; Γιατί τά παιδιά μας ἀγνοοῦν τήν ἱστορία; Γιατί δέν καλλιεργοῦνται οἱ ἀρετές; Γιατί ἰσοπέδωθησαν τά πάντα; Γιατί κατέπεσαν οἱ ἀξίες; Ὅσοι τελειώσαμε τό σχολεῖο παλαιότερα, μάθαμε γράμματα καί καλλιεργήσαμε τόν ἒσω ἂνθρωπο. Τώρα ἀπό τά Σχολεῖα ἐξέρχονται, ἔστω καί ἄν αὐτό θεωρηθῆ ὑπερβολή, γενηές ἀγραμμάτων.

Δέν πρέπει ἄραγε νά ἀνησυχήσουν οἱ ἔχοντες τήν εὐθύνη τῆς παιδείας στή χώρα μας;

Ἔχομε τήν παγκόσμια πρωτοτυπία, κάθε φορά πού ἀναλαμβάνει ἕνας νέος Ὑπουργός νά ἀλλάζῃ τό ἐκπαιδευτικό σύστημα. Κατήντησε ἡ παιδεία πειραμοτόζωο καί τά παιδιά μας ἔχασαν ἤδη τήν πυξίδα τους, τόν προσανατολισμό τους.

Σημειώνει ὁ ἀρθρογράφος: «…Ὅλοι μιλοῦν ὡς γνῶστες γιά τή Θεά Παιδεία καί γιά τά εὐεργετικά της ἀποτελέσματα πού δύναται νά ἐπιφέρει χωρίς νά ἀλλάζει κάτι, περιμένοντας, ἀφοῦ εἶναι Θεά καί ἀκόμη μέ τά ρημαγμένα τιμαλφῆ πού τῆς τά ξεπουλάει ὁ κάθε νέος Ὑπουργός Παιδείας νά φέρει τά εὐεργετικά ἀπότοκα πού τῆς ταιριάζουν…»

Ἡ παιδεία δέν εἶναι εὔκολη ὑπόθεση. Χρειάζεται καινοτόμες λύσεις καί μελέτη εἰς βάθος. Πρέπει νά ἐντρυφήσωμε στό παρελθόν. Νά δοῦμε γιατί πρίν κάποιες δεκαετίες ἦταν καλύτερα τά πράγματα καί γιατί σήμερα ἒχομε πνευματική πενία. Τί θέλομε ἀπό τά σχολεῖα μας; Ψυχρούς τεχνοκράτες ἤ οὐσιασιστικά ἀνθρώπους; Ἄν θέλωμε τό πρῶτο ἔχομε ἀποτύχει ὡς Λαός. Ἄν ἐπιθυμοῦμε τό δεύτερο πρέπει νά κάνωμε θυσίες, νά ἰδρώσωμε καί νά ὑψώσωμε τά μάτια μας στό Θεό γιά νά ζητήσωμε βοήθεια. Αὐτή ἡ ὑπόθεση δέν ἀντέχει χωρίς Θεό.

Σημειώνω,καί κάτι ἀκόμη. Αὐτό τό δύσμοιρο ὄνομα τοῦ Ὑπουργείου Παιδείας κάθε τόσο ἀλλάζει. Φτάνει πιά. Θά διαμαρτυρηθοῦν ἀκόμα καί τά ἄψυχα, ἀκόμα καί οἱ τοῖχοι καί οἱ καρέκλες αὐτοῦ τοῦ Ὑπουργείου.

Θά ἤθελα νά ὑπενθυμίσω κάτι πάνω στό θέμα πού μᾶς ἀφορᾶ, πού ἔχει σχέση μέ τόν Ἰωάννη Καποδίστρια, ὁ ὁποῖος βρῆκε διαλελυμένη τήν παιδεία καί γι’ αὐτό γράφει χαρακτηριστικά: «… Διά τά Σχολεῖα, χρειάζονται οἰκήματα, ἐγώ δέ φθάσας ἐνταῦθα εὕρηκα μόνον καλύβας, ὅπου ἐσκεπάζοντο πλῆθος οἰκογενειῶν πειναλέων». Ἀναλαμβάνει λοιπόν τόν μεγάλο ἀγῶνα νά ἀνορθώσῃ καί κτηριακά τήν παιδεία, κυρίως ὃμως πνευματικά. Ὃ,τι ἔκανε ὁ Καποδίστριας πήγαζε ἀπό τή βάθειά του πίστη στόν Θεό καί τόν πόνο γιά τήν Ἑλλάδα.

Ἒγραφε ὁ ἀοίδιμος ἄνδρας: «… Ἀποτελεῖ θεία τιμή τό νά ἀνατρέφει κάποιος Ἑλληνόπαιδες, μέ τίς γνώσεις τῆς ἱερᾶς θρησκείας μας, νά τούς ἐκπαιδεύσει στήν πατρώα γλώσσα καί νά τούς προπαρασκευάσει γιά ἀνώτερες Πανεπιστημιακές σπουδές…».

Ὡς ἀποκορύφωμα αὐτοῦ του μεγάλου ἐνδιαφέροντος γιά τήν παιδεία, ἔχομε τήν ἵδρυση Ὑπουργείου «ἐπί τῶν Ἐκκλησιαστικῶν καί τῆς Δημοσίου Ἐκπαιδεύσεως»». Τό 1829 στίς 8 Ὀκτωβρίου ὁ Κυβερνήτης τῆς Ἑλλάδος Ἰωάννης Καποδίστριας ἔγραφε: « Ἡ ἐπί τῶν Ἐκκλησιαστικῶν καί τῆς Δημοσίου Ἐκπαιδεύσεως γραμματεία, εἶναι δύο ὑπηρεσίαι ἀχώριστοι, ὡς μίαν ἔχουσαι ἀρχήν, τόν Πατέρα τῶν Φώτων καί πρός ἕνα συντρέχουσαι σκοπόν, τήν ἠθικήν τῶν πολιτῶν διαμόρφωσιν…».

Ὅποιος θέλει νά βοηθήσῃ στό ἔργο τῆς παιδείας ἄς σκύψῃ νά μελετήσῃ τίς ἱστορικές σελίδες πού ἔγραψαν μέ αἷμα καί πνεῦμα, ὅσοι ἀγάπησαν αὐτόν τόν τόπο, ὅπως ὁ προαναφερθείς μακάριος Κυβερνήτης.

Καί ἕνα τελευταῖο. Τόν ἀρθρογράφο φροντίσαμε νά τόν γνωρίσωμε καί διεπιστώσαμε ὅτι πρόκειται γιά ἕνα νέο ἄνθρωπο, ὁ ὁποῖος διακρίνεται γιά τό ἦθος καί τήν εὐγένειά του καί γιά τήν ἀνησυχία γιά τό μέλλον αὐτοῦ τοῦ τόπου. Τόν συγχαίρομε ἐγκαρδίως.